Sullivan’s Travels (1941)
Regie: Preston Sturges | 90 minuten | avontuur, komedie | Acteurs: Joel McCrea, Veronica Lake, Robert Warwick, William Demarest, Franklin Pangborn, Porter Hall, Byron Foulger, Margaret Hayes, Robert Greig, Eric Blore, Torben Meyer, Victor Potel, Richard Webb, Charles R. Moore, Almira Sessions, Esther Howard, Frank Moran, Georges Renavent, Harry Rosenthal, Al Bridge, Jimmy Conlin, Jane Buckingham, Robert Winkler, Chick Collins, Jimmie Dundee
De Amerikaanse regisseur Preston Sturges was een schrijver/regisseur die actief was in de jaren 40 en een enorme invloed heeft uitgeoefend. Veel films die we vandaag de dag kennen, zijn (in)direct dankzij deze man ontstaan. Zijn kenmerkende stijl van verschillende vormen van humor in combinatie met een kritische blik op de maatschappij, leverde de man veel lof en respect. Hij slaagde er telkens in om zijn gehele sterrencast tot het maximale te benutten, waardoor secundaire figuren wel eens de show durfden te stelen. Zijn magnum opus is de sociaalkritische en satirische film, ‘Sullivan’s Travels’ uit 1941.
John ‘Sully’ Sullivan (Joel McCrea) is een succesvolle Hollywood-regisseur die graag komische films maakt, maar wil overstappen naar het serieuzere werk. Hij wil het verhaal van de armere delen van de bevolking op het grote scherm brengen. De studiobazen vrezen echter dat er geen publiek is voor dit soort films en trekken Sullivans ervaring met ‘de problematiek rond armoede’ in twijfel. Tegen beter weten in komt Sully met een sociaal experiment op de proppen en wil hij leven zoals de bevolking die het niet breed heeft. Zijn doel: hij wil zich onderdompelen en ervaring met ‘arm zijn’ opdoen, zodat hij het fictieve werk O Brother, Where Art Thou kan verfilmen – een titel die de Coen Brothers later zullen gebruiken in hun gelijknamige film als ode aan Sturges. Met wat karikaturale zwerverkledij, tien cent op zak en op de hielen gevolgd door een bus vol studiopersoneel vertrekt hij op pad om te leven zoals iemand zonder bezittingen. Zijn missie dreigt al snel in het honderd te lopen en uiteindelijk belandt hij terug in Hollywood, waar hij een gefaalde actrice (Veronica Lake) ontmoet. Samen beslissen ze om het opnieuw te proberen en trekken ze er met zijn tweetjes op uit om te ervaren wat het is iemand te zijn die ‘Less fortunate’ is.
Net zoals in de rest van Preston Sturges’ oeuvre, worden verschillende vormen van komedie gemixt met scherpe sociale/culturele kritiek. De boodschap van de film vormt een aanklacht tegen de klassenmaatschappij en overweldigende armoede die in Amerika heerste. Zeker de derde act, wanneer de film een heel andere wending neemt nadat Sully wordt gearresteerd en in een werkkamp belandt, toont aan hoe fluïde economische klassen eigenlijk wel niet zijn. Het ene moment ben je een rijke filmmaker, het andere moment zit je geketend in een kleine barak. Het kan allemaal snel gaan. Om deze complexe boodschappen en aanklachten gemakkelijk over te brengen, gebruikte Sturges zowel fysieke als verbale humor. Zo kunnen de kijkers genieten van de compleet van de pot gerukte achtervolgingsscène, waarbij iedereen door elkaar vliegt in een bus, en ook van de witty opmerkingen van de personages. Zo is er voor ieder wat wils.
‘Sullivans Travels’ heeft een zeker autobiografisch gehalte. Een regisseur die komische films maakt, maar eigenlijk iets wil maken met wat meer diepgang, zoals armoede, doet wat denken aan Sturges zelf. Het voelt haast aan of de man zelf zich tot de kijker richt. Net zoals Sullivan, wilde Sturges werken met serieuzere thema’s, maar zoals de studiobazen in het begin van de film zeggen, een film enkel over armoede verkoopt (ironisch genoeg) niet. Voor hem was komedie het ultieme medium, dankzij een zekere luchtigheid, om een zwaarder thema op het scherm te brengen. Op deze manier werd het bespreekbaar en waren mensen meer geneigd om te kijken. Daarnaast toont humor aan dat het niet allemaal kommer en kwel is. Zo vat Sully het perfect samen in een zin die nazindert: “There’s a lot to be said for making people laugh. Did you know that that’s all some people have?”.
Met ‘Sullivan’s Travels’ bereikte Sturges de top van zijn carrière. Het wordt al snel duidelijk waarom. Het tempo van deze klassieker blijft rigide en doet zelfs verrassen. Met de derde act wordt de film helemaal omgegooid en wordt de kijker iets helemaal nieuws voorgeschoteld. Het strakke en vlotte script, dat hij zelf schreef, is een geschenk voor de talentvolle Joel McCrea en Veronica Lake. Dat alles zorgt ervoor dat de 91 minuten durende film alle lof verdient die hij zou moeten krijgen. Het is weinigen gegeven om zo een werk te creëren, wat het des te spectaculairder maakt. Zelfs nu houdt de film zeker nog stand en blijft ze enorm relevant. Dat terwijl de grappige sneren en komische scènes je doen blijven lachen. Sturges’ droom een meer rechtvaardige maatschappij te creëren is helaas (nog) niet gelukt, maar zijn legacy leeft ongetwijfeld voort en zal dat zeker nog voor een lange tijd doen.
Nick Majchrowicz
Waardering: 4.5
Speciale vertoning: Written and Directed by Preston Sturges, Eye Filmmuseum (21 september – 15 oktober 2023)