Adelborsten (2014)

Regie: Walter Stokman |  90 minuten | documentaire

De documentaire ‘Adelborsten’ volgt een aantal jongeren tijdens de eerste maanden van hun opleiding tot officier bij de Koninklijke Marine. Bij voltooiing van hun training worden de mariniers in opleiding tot adelborst gedoopt en maken ze deel uit van het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM). De weg daar naar toe is zwaar en vol hindernissen. Vanuit hun basis in Den Helder stappen ze een wereld vol lijdzame tradities in. Een omgeving die zich normaliter achter gesloten deuren plaatsvindt. Reden genoeg voor filmmaker Walter Stokman om de potentiële adelborsten tot het onderwerp van zijn documentaire te maken.

De eerste drie weken van die training staan in ‘Adelborsten’ centraal. Van hun onzekere aankomst in Den Helder tot aan de voltooiing van een bootcamp op Texel. De aankomende mariniers zijn door het onvermijdelijk harde werken niet alleen fysiek sterker geworden en hebben de regels en tucht van de marine kunnen ondervinden, ook hebben ze uit de eerste hand kunnen ervaren wat de kernwaarden van het instituut zijn. Samenwerken en kameraadschap. Ze leren voor elkaar door het vuur te gaan. Het zijn de grondbeginselen van de Koninklijke Marine.

De adelborsten worden aanvankelijk door middel van enkele regels tekst geïntroduceerd. Opvallend, want vaak wordt er de vorm van een voice-over gekozen. Het zegt wat over de manier waarop Stokman de film en het onderwerp heeft benaderd. De regisseur hanteert een aangenaam observerende manier van filmen. Hij maakt geen gebruik van interviews en ensceneert nergens. Daardoor is ‘Adelborsten’ een objectief portret van de mariniers in opleiding. Er is daarbij geen verteller die een rol opeist. De toekomstige adelborsten zijn zelf effectief de hoofdrolspelers. Het knappe daarvan is dat onze helden vooral gewone mensen zijn. De film toont ze niet alleen op sterke, maar ook op zwakke momenten. Doordat de mariniers zich blootgeven, komen ze ontwapenend over. Dat gebeurt bovendien met de nodige humor. Het voorkomt dat de documentaire directe propaganda voor de Koninklijke Marine wordt. Dat is een prettig idee.

Bovendien geeft deze manier van filmen Stokman de vrijheid om zich ook op visueel gebied niet door externe elementen te laten beïnvloeden. Als gevolg  ziet ‘Adelborsten’ er fraai gestileerd uit. Passende blauwtinten, strakke kaders en mooie sfeerbeelden. Dat de filmmaker daarbij carte blanche heeft gekregen, is goed terug te zien. Doordat de camera overal bij mag zijn, beweegt het zich vrijelijk door alles heen. De camera weet goed positie te kiezen zodat uit verschillende perspectieven er een compleet beeld ontstaat van de training die de mariniers moeten ondergaan.

Door het observerende karakter van ‘Adelborsten’ is er daarentegen weinig ruimte voor kritiek. Daarnaast blijft de inkijk achter hun motivatie verborgen. De mannen en vrouwen tentoonspreiden een enorme drive, maar het waarom erachter wordt niet inzichtelijk gemaakt. Het zou hun afzien begrijpelijker maken.

‘Adelborsten’ laat zien hoe het er echt aan toe gaat bij de aspirant mariniers. Die open blik laat wellicht te veel ruimte vrij voor interpretatie, maar de authenticiteit die eruit spreekt maakt dat allemaal goed. De documentaire laat daarbij geen superhelden zien, maar toont vooral dat de aankomende mariniers echte mensen zijn.

Wouter Los

In het kader van Teledoc wordt ‘Adelborsten’ op dinsdag 10 juni 2014 uitgezonden op Nederland 2 (2doc). De documentaire begint om 20:25 uur.