Frozen Planet: More Stories from the Arctic – De pinguïnkolonie – Penguins: Spy in the Huddle (2013)

Regie: John Downer | 157 minuten | documentaire

Pinguïns behoren zonder twijfel tot de meest opmerkelijke en aparte gevederde wezens op aarde. Niet alleen zijn het vogels die niet kunnen vliegen, de dieren voelen zich zelfs het meest op hun gemak als ze als zwart-witte torpedo’s door het water kunnen schieten, meestal op zoek naar vis. Pinguïns worden vaak exclusief geassocieerd met de Zuidpool, maar in werkelijkheid zijn er ook diverse soorten die andere, meer noordwaarts gelegen leefgebieden bewonen. Denk bijvoorbeeld aan de zwartvoetpinguïns in de Zuid-Afrikaanse West-Kaap. Een kolonie van deze soort bevindt zich zelfs op een steenworp afstand van de bruisende en kleurrijke metropool Kaapstad. Maar ook op het Zuid-Amerikaanse vasteland tref je op sommige plekken bijvoorbeeld pinguïns aan. In ‘Penguins: Spy in the Huddle’ volgen we drie pinguïnkolonies op de voet, namelijk een groep keizerspinguïns op Antarctica, een kolonie humboldtpinguïns langs de Peruaanse kust en een kolonie rotspinguïns (ook vaak toepasselijk geelkuifpinguïns genoemd vanwege de gele sprieten op wenkbrauwhoogte) op de Falklandeilanden.

Maar ‘Penguins: Spy in the Huddle’ is geen conventionele documentaire. Volgens een al eerder op andere diersoorten (onder meer tijgers, ijsberen en olifanten) getest recept, maakt regisseur John Downer gebruik van verschillende spycams die zich letterlijk onder de pinguïns mengen. De gebruikte camera’s zijn gestoken in uitstekende vermommingen en nemen de vorm aan van volwassen pinguïns, pinguïnkuikens en eieren. Er is zelfs een pinguïncamera te water, die fraaie en actierijke onderwaterbeelden weet te schieten van op vis jagende humboldtpinguïns. Die vooruitstrevende aanpak heeft tot gevolg dat de kijker wordt overladen met schitterende en intieme beelden, zonder dat de pinguïns worden verstoord. We zijn onder meer getuige van de ingenieuze manier (ze kruipen zo dicht mogelijk tegen elkaar aan om warmte te genereren en roteren geregeld zodat elk dier de gelegenheid krijgt om een poosje op de warmste plek in het midden van de groep te vertoeven) waarop de Antarctische keizerspinguïns temperaturen van tientallen graden onder het vriespunt trotseren, de wijze waarop de humboldtpinguïns juist verzengende hitteperioden doorstaan en de geboorte van de kuikens van de drie soorten, diertjes die uiteindelijk veranderen van kleine donsballetjes in subadulte zeevogels. De pinguïnkuikens worden trouwens gezamenlijk door beide oudervogels grootgebracht. Per toerbeurt gaat een van de ouders vissen in de blauwe wildernis, terwijl het andere lid van het liefdespaar de wacht houdt bij het nest en het ei of kuiken beschermt tegen de diverse roofdieren die wel een eitje of een portie jong pinguïnvlees lusten. ‘Penguins: Spy in the Huddle’ maakt in elk geval overtuigend duidelijk dat pinguïns heel veel tijd en energie steken in het beschermen en grootbrengen van hun kroost en uiterst toegewijde en zorgzame ouders zijn.

De driedelige documentairereeks toont tevens dat het leven van de diverse pinguïnsoorten niet altijd over rozen gaat. De rotspinguïns (in het Engels toepasselijk rockhoppers genoemd vanwege de grotendeels springende manier van voortbewegen en het rotsachtige terrein dat de vogels op de Falklandeilanden bewonen) moeten bijvoorbeeld eerst de nodige steile en spekgladde rotskliffen bedwingen als ze vanuit zee weer richting hun broedkolonie trekken, terwijl de humboldtpinguïns bij hun terugkeer vanuit zee eerst duizenden kilo’s bewegend en soms happend spek in de vorm van tientallen Zuid-Amerikaanse zeeberen moeten omzeilen voordat ze de veiligheid van hun rotsholen kunnen opzoeken. Ook de buren waarmee de pinguïns vaak zitten opgezadeld zijn vanuit het oogpunt van een vluchtloze vogel niet altijd de prettigste gasten. Falklandcaracara’s, reuzenstormvogels en kalkoengieren draaien hun vleugel niet om voor een smakelijk ei of pinguïnkuiken, terwijl de vele duizenden humboldtaalscholvers weliswaar geen vogels op het menu hebben staan, maar toch voor nogal wat roering en chaos binnen de Peruaanse pinguïnkolonie zorgen als ze het met tienduizenden tegelijk op een vliegen zetten.

‘Penguins: Spy in the Huddle’ is in alle opzichten een lust voor het oog. De beelden zijn glashelder en haarscherp, terwijl het gefilmde gedrag razend interessant en vaak heel bijzonder is. We zien zelfs beelden van een pinguïnkolonie vanuit vogelvluchtperspectief als een falklandcaracara een als ei vermomde camera het luchtruim in tilt. Een kalkoengier probeert dit staaltje dierlijke filmkunst na te bootsen, maar ziet de ‘eicamera’ tot zijn eigen ontsteltenis van een heuvel rollen. Ook de nachtbeelden van vampiervleermuizen die zich laven aan het bloed van pinguïns en zeeberen zijn uniek. ‘Penguins: Spy in the Huddle’ gaat net een stapje verder dan de meeste natuurdocumentaires en gunt ons een zeldzaam intiem en gedetailleerd inkijkje in het leven van een drietal fascinerende vogelsoorten. Een kwaliteitsfilm van de bovenste plank.

Frank Heinen

‘Frozen Planet: More Stories from the Arctic – De pinguïnkolonie’ verschijnt dinsdag 10 december 2013 op DVD en blu-ray (DVD/blu-ray box ‘Frozen Planet: More Stories from the Arctic’).