Aloys (2016)

Regie: Tobias Nölle | 91 minuten | drama, fantasie, science fiction | Acteurs: Georg Friedrich, Tilde von Overbeck, Kamil Krejcí, Yufei Li, Koi Lee, Sebastian Krähenbühl, Karl Friedrich, Peter Zumstein, Agnes Lampkin, Rahel Hubacher, Haroldo Simao

In ‘Aloys’ volgt de toeschouwer de naamgever van de film, een ietwat wereldvreemde jongeman die met zijn amateurcameraatje nietsvermoedende mensen volgt. Aloys is een privé-detective. Hij doet onderzoek naar andermans geheimen en problemen. Maar, zoals het dan gaat in het genre, hij is zelf het grootste probleemgeval.

Het eerste deel van ‘Aloys’ toont ons een hoofdpersoon die zich doelbewust afzondert van de mensen om hem heen. Niet alleen uit een vermeende professionaliteit voor zijn vak, maar ook uit een onvermogen tot communicatie die voortkomt uit eenzaamheid. Door zijn zwijgzaamheid komen de problemen van Aloys stukje bij beetje aan het licht. Het personage krijgt daardoor iets aangenaams enigmatisch.

Een aanleiding voor Aloys’ eenzaamheid is het recente overlijden van zijn vader. Het was zijn vader die hem de fijne kneepjes van het speurdersvak geleerd heeft als senior partner in hun tweekoppige firma. Tot aan zijn dood heeft Aloys voor de oude man gezorgd, in hun benauwde, bruinkleurige appartement. Ze waren een twee-eenheid. Hij heeft de dood van zijn vader nog niet kunnen verwerken.

Het contact met dieren lijkt hem makkelijker af te gaan dan dat met mensen. Ze delen hun voorliefde voor stilte. Het zorgt ervoor dat de andere bewoners van zijn flat hem grotendeels met rust laten, al is hij vaak het lijdend voorwerp van hun roddels. Zo voltrekt zijn leven zich in volle regelmaat. Op de achtergrond klinkt echter voortdurend teergevoelige, melancholische muziek. De kijker weet: hier is meer aan de hand.

Dat komt aan het licht als in een slordige bui, overmand door verdriet over zijn vader en overmatig alcoholgebruik, zijn camera en filmmateriaal worden gestolen. Het enige dat is achtergebleven is een opname waarin hij zelf te zien is. De rollen zijn omgedraaid. Niet alleen voor de dader, maar ook voor de toeschouwer. ‘Aloys’ gaat niet om de mensen die hij onderzoekt. Hijzelf is het onderwerp van observatie. Voor de personages, maar vooral voor de voyeuristische filmkijker. Dat is slim gedaan.

De rover neemt na verloop van tijd contact met Aloys op en houdt hem een serieuze spiegel voor. Een pünktliche, ietwat saaie Duitser is hij. Iemand die empirisme boven verbeelding stelt, als een dier in zijn kooi leeft en met een angstige blik naar de buitenwereld kijkt. Om zijn spullen terug te krijgen, zal hij zich moeten openstellen en zijn merkwaardige eenzaamheid vaarwel moeten zeggen. En bovenal leren lief te hebben. Opdat hij zich waarlijk vrij kan noemen.

De weersomstandigheden in ‘Aloys’ zijn aldoor slecht. Mistige regen geeft het beeld een blauwe waas. Het is sfeervol, maar niet op een manier zoals die in de detectivefilm gangbaar is. Hier is het geen uiting van spanning, maar van innerlijke dramatiek. Het speurderswerk in ‘Aloys’ wordt langs een psychologische meetlat gelegd.

De verhalende symboliek is sterk, maar de effectieve beelden doen daar niet voor onder. ‘Aloys’ is mooi gefilmd, met name door de wisselwerking tussen beeld en geluid. Strakke, stilstaande shots geven ruimte aan interpretatie. De details zijn strak, ook in geluid. De waanzin, die zich langzaam over Aloys meester maakt, wordt door dit alles uiterst inzichtelijk in beeld gebracht. Doordat hij hier zo dichtbij de toeschouwer komt, is de spiegel die hem wordt voorgehouden ook die van de kijker. Daarin schuilt de grootste kracht van ‘Aloys’. Leven we immers tegenwoordig niet allemaal in een kooi?

Wouter Los

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 20 april 2017
DVD-release: 19 september 2017