Amy Winehouse – Never Forgotten (2011)

Regie: Tara Pirnia-Mehran | 64 minuten | muziek, documentaire

Toen op zaterdag 23 juli 2011 het nieuws over de dood van Amy Winehouse de wereld in werd geslingerd, betrad de jonge Amy tegen ieders wens in de lugubere ‘lijst van 27′, waarop allerlei sterren staan wiens leven niet langer dan 27 productieve en inspirerende jaren mocht tellen. Direct volgden de veelgehoorde en te verwachten discussies: had zij haarzelf niet ten gronde gericht door haar jarenlange drank- en drugsmisbruik? Was haar dood daarom zelfs minder triest te noemen? Enkele maanden na haar dood is die discussie gelukkig enigszins gaan liggen en heeft deze plaatsgemaakt voor een focus op de wonderbaarlijke kwaliteit van haar muziek. Vol ongeloof dat haar twee albums echt de enige zouden zijn, is een derde, postuum uitgebrachte cd verschenen, en daarnaast deze muzikale documentaire over de korte maar indrukwekkende carrière van Winehouse.

Of Amy Winehouse inderdaad de beste zangeres van de 21e eeuw was, is een vraagstuk waar oneindig gesteggel aan ten deel valt. Dat haar oeuvre menig luisteraar tot tranen zal hebben ontroerd, een leger aan nieuwe zangeressen heeft geïnspireerd en haar stem er een was van een kippenvel opwekkende rauwheid, staat vast. Niet alleen kon zij elk bestaand nummer op geheel eigen wijze coveren, zelf haar eigen nummers klonken – live uitgevoerd – nooit twee keer hetzelfde. Hierdoor leek het alsof ze elk nummer, met bijbehorende emoties, telkens weer herbeleefde.

Over Amy niets dan lof dus, en terecht ook. Maar dan de film zelf. Die is in feite opgezet als een reportage. En van muziekreportages weten we, die kunnen verschillende kanten opgaan. Zo zijn er de subtiele muziekreportages zoals de reeks Classic Albums van het Belgische Canvas of andere ‘Uur van de Wolf’-achtige documentaires die hele bijzondere inkijkjes kunnen bieden in het leven van een artiest, band of album. Aan de andere kant van het spectrum staan de MTV-series zoals ‘The Rise and Fall’ of reportages van boulevard-themakanaal E!.

Deze film, gemaakt door niet nader genoemde regisseur en samensteller, huist een beetje in het midden van het spectrum, maar neigt uiteindelijk teveel naar de populaire en oppervlakkige kant. Veel nieuws wordt er niet verteld, en de film zoomt vooral in op het problematische leven van de jonge zangeres. Toen Winehouse op amper 20-jarige leeftijd haar debuutalbum ‘Frank’ uitbracht, liet zij de wereld ademloos achter. Door haar jonge leeftijd, turbulente privéleven en breed uitgemeten problematische huwelijk, bleef er van haar rustige Londense wereldje weinig meer over. Zowel in de media als in deze documentaire wordt de nadruk vooral op het verval en de aftakeling gelegd. Beelden van een dronken Amy, een vermagerde Amy of een warrige Amy vonden altijd al gretig aftrek bij de boulevardpers, en ook deze film laat ze niet liggen.
Hoewel de toon overwegend jubelend is over de muzikale kwaliteiten van Winehouse, wordt de andere kant van haar medaille bijna als ramptoerisme verbeeld. Ook de delen waarin Amy’s kleding en haar besproken worden, neigt naar roddeljournalistiek. Want wie zijn eigenlijk al die mensen die hun zegje mogen doen? Willekeurige voorbijgangers, zo lijkt het.

Waardevol zijn de langere registraties van concerten, vooral die met oudere beelden waarin we een jonge Amy de sterren van de hemel zien zingen. Bij elke muzikale inzet van de film, vergeet je als kijker alle context en hoor je alleen nog haar stem en de ontroerende teksten die ze voortbrengt. Ondanks een film die niet geheel eer doet aan het oeuvre van Winehouse, zal ze inderdaad niet gauw vergeten worden.

Ruby Sanders

‘Amy Winehouse – Never Forgotten’ verschijnt donderdag 1 december 2011 op DVD.