Borders (2013)

Regie: Jacqueline van Vugt | 85 minuten | documentaire

Nigeria, Niger, Burkina Faso, Mali, Senegal, Mauritanië, Marokko, Spanje, Frankrijk, België, Nederland. Dit is niet zomaar een opsomming van landen, nee het is een route over ongeveer 5.000 kilometer die door vele immigranten overbrugd wordt om op hun eindbestemming te komen. Bij elke grensovergang moeten zij zich opnieuw onderwerpen aan de grillen van de grenswachten. Ze kunnen hun papieren nog zo goed op orde hebben, ze hebben hun leven niet in eigen hand. Niet alleen hun paspoorten en visa worden gecontroleerd, hun tassen en koffers worden ook nog eens binnenstebuiten gekeerd en de douanebeambten mogen ze als ze willen uitgebreid fouilleren, zowel aan de buitenkant als van binnen.

Filmmaakster Jacqueline van Vugt toont in haar documentaire ‘Borders’ de zenuwslopende momenten die immigranten ervaren aan de grens. Ze kreeg bij grote uitzondering toestemming om te filmen in het detentiecentrum op Schiphol. Daar begint ‘Borders’ dan ook, met de Nigeriaanse Clara die na een verblijf van zestien jaar (!) ineens Nederland wordt uitgezet. Eenmaal terug in haar vaderland begint de reis opnieuw. Zoals Clara zijn er duizenden, leren we al snel. Mensen die dromen van een beter leven in West-Europa, die om die droom waar te maken heel wat grote offers hebben moeten leveren. Van Vugt volgt ze langs de grenzen, waar ze telkens opnieuw de onzekerheid en angst voelen: is de douanebeambte hen gunstig gezind of moeten ze ook hier weer een mensonterende behandeling ondergaan en worden ze onderworpen aan de wrede wereld van geweld, uitbuiting en uitputting? Elke grens die ze doorkomen is er één, maar elke stap die ze dichter bij hun eindbestemming komen, betekent een nieuwe desillusie. Want dat beloofde land waar ze altijd van droomden, blijkt één grote teleurstelling.

Achter al deze immigranten gaan schrijnende verhalen schuil. Veel van hen zijn om de tuin geleid; hen werden gouden bergen beloofd in Europa, het continent van de onbegrensde mogelijkheden. Gouden bergen die natuurlijk niet bestaan. Mensen laten huis, haard en familie achter om hun geluk te beproeven in een land waar ze helemaal niets van afweten en dat hen – eerlijk is eerlijk – liever kwijt dan rijk is. Jacqueline van Vugt filmde deze mensen en hun verhalen. Het is een tijdrovende onderneming geweest om deze film tot stand te laten komen, omdat ze niet zomaar overal mocht filmen. Het tekent Van Vugt dat ze zich door al dat geregel niet uit het veld liet slaan en gewoon volhardde in haar doel: de tragedie van deze mensen vastleggen en tonen aan de wereld. ‘Borders’ is integer gefilmd en biedt een onthullende en confronterende kijk op de schrijnende toestanden die zich in grensgebieden afspelen.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 12 juni 2014