Chisum (1970)

Regie: Andrew V. McLaglen | 111 minuten | western | Acteurs: John Wayne, Forrest Tucker, Christopher George, Ben Johnson, Glenn Corbett, Andrew Prine, Bruce Cabot, Patric Knowles, Richard Jaeckel, Lynda Day George, Geoffrey Deuel, Pamela McMyler, John Agar, Lloyd Battista, Robert Donner, Ray Teal, Edward Faulkner, Ron Soble, John Mitchum, Glenn Langan, Alan Baxter, Alberto Morin, William Bryant, Pedro Armendáriz Jr., Christopher Mitchum, John Pickard, Abraham Sofaer, Gregg Palmer, Hank Worden, Pedro Gonzalez Gonzalez, Jim Burk

Degelijke western van regisseur McLaglen tegen een historische achtergrond met John “The Duke” Wayne in de hoofdrol als de onverbiddelijke rancher John Simpson Chisum. McLaglan maakte meer films met het western-icoon Wayne en opent de film met een curieuze animatie. Ondersteund door een tenenkrommend liedje van county-legende Merle Haggard wordt het vervoer van een kudde vee getoond over vlaktes, heuvels en door noodweer. Aan het einde van de intro verandert de getekende figuur te paard, die eenzaam tegen een weidse achtergrond te zien is, langzaam in echte beelden van John Wayne. In dat ene shot zit eigenlijk de samenvatting besloten van de legendarische acteur Wayne èn zijn personage.

John Chisum, ook wel “de koning van de Pecos” genoemd was een bestaand historisch personage, een veebaron en grootgrondbezitter met een enorm uitgestrekt imperium in het territorium van New Mexico, voordat het gebied een staat werd in 1912. In 1878 brak in New Mexico de “Lincoln County Wars” uit, een term die voor veel Amerikanen eenzelfde klank heeft als “Dodge City”, “Tombstone”, de “Alamo” en “Gunfight at the O.K. Corral”. Tijdens deze strijd kreeg vooral William H. Bonney alias “Billy The Kid” zijn reputatie voor zijn koelbloedige scherpschutters talenten. Deze film biedt een andere kijk op de verhalen en films als ‘Young Guns’ deel I en II, omdat hier Chisum centraal staat.

Met zijn iconische uitstraling en zijn kenmerkende diepe, langzame spreekstem, is dit een Wayne-vehikel bij uitstek, vol met de gebruikelijke elementen: een stoffig stadje, achtervolgingen, hinderlagen, posses, schietpartijen, stereotiepe schurken en stoere helden op galopperende paarden. Wat dat betreft weet de film niets bijzonders toe te voegen aan het genre, al ontbreekt hier wel het standaard duel tussen de good guy en de bad guy in het midden van de straat.

Er zijn verschillende schurken in ‘Chisum’, waarvan Lawrence Murphy (Forrest Tucker) de grootste is. Zijn verlangen om nog meer land, macht en zeggenschap te hebben is de oorzaak van de “Lincoln County Wars”, het gedrag van Billy The Kid de lont in het kruitvat. Tucker speelt goed en heeft de gemene outlaw Evans (Richard Jaeckel) en premiejager/sheriff Nodeen (George) als goed spelende handlangers. Chisum wordt op zijn beurt bijgestaan door zijn mompelende vriend Pepper (Johnson). Zijn humoristische terzijdes zijn amusant, vooral als hij over Davy Crockett begint – een rol die Wayne tien jaar eerder zelf speelde.

De toegevoegde waarde zit hem vooral in het feit dat de gebeurtenissen historisch behoorlijk accuraat zijn en dat Billy The Kid en Pat Garrett in de film bijrollen hebben. Billy wordt gespeeld door Geoffrey Deuel en blijkt hier niet eens zo heel slecht te zijn, want hij leest ook in de bijbel die hij gekregen heeft van zijn weldoener Tunstall (Patric Knowles) en hij is een kortstondige love-interest voor Chisum’s nichtje Sallie (Pamela McMyler). Voor haar aandacht moet hij het trouwens ook opnemen tegen zijn vriend Garrett (Glenn Corbett). Als Billy stiekem Sallie bezoekt, wordt hij van achteren bedreigd door Garrett, een voorbode van hun dramatische en fatale confrontatie een paar jaar later. Het romantische subplotje wordt echter onvoldoende uitgewerkt om echt interessant te zijn. Wat rest zijn de simpele filosofie van Wayne en consorten wat betreft het concept rechtvaardigheid en de stunts en actiescènes. Zonder iets nieuws of verfrissends te brengen, is ‘Chisum’ toch een boeiende film geworden. Maar het is niet één van de meesterwerken uit Wayne’s oeuvre.

Hans Geurts