Chocolat (1988)

Regie: Claire Denis | 105 minuten | drama | Acteurs: Isaach De Bankolé, Giulia Boschi, François Cluzet, Jean-Claude Adelin, Laurent Arnal, Jean Bediebe, Jean-Quentin Châtelain, Emmanuelle Chaulet, Kenneth Cranham, Jacques Denis, Cécile Ducasse, Clementine Essono, Didier Flamand, Essindi Mindja, Donatus Ngala, Edwige Nto Ngon a Zock, Philemon Blake Ondoua, Mireille Perrier, Emmet Judson Williamson

Voor haar langspeelfilmdebuut ‘Chocolat’ (1988) verplaatste regisseur Claire Denis zich in een Frans gezin dat in 1957 een koloniale functie bekleedt in Kameroen. Hiervoor lijkt haar eigen (vroege) jeugd als inspiratie te hebben gediend. Denis is geboren in Parijs (1946) maar groeide op in Burkina Faso, Kameroen, Frans Somaliland en Senegal, want haar vader was een ambtenaar die in genoemde landen actief was voor de Franse overheid.

De kijker staat in de kinderschoenen van France Dalens (Cécile Ducasse) die bevriend is met de houseboy Protée (Isaach de Bankolé). Zonder dat France er nog de woorden voor heeft, voelt ze spanning tussen Protée en haar moeder Aimée (Guilia Boschi). Als haar vader Marc (François Cluzet) weer eens van huis weg is om orde op zaken te stellen in zijn district waarvoor, wordt het huishouden en het ontvangen van gasten te veel voor echtgenote Aimée.

Met haar typische gevoel voor onderhuidse spanning observeert Denis de witte Franse personages die niet helemaal passen in het Kameroense landschap. Ondanks dat het gezin Dalens nobele bedoelingen heeft, willen ze ook het land beheersen. Maar telkens als ze dit proberen worden ze daarin gefrustreerd door de natuur of de lokale bevolking. Bovendien zijn de Dalens blind voor het feit dat hun speciale status een doorn in het oog is van de Kameroeners. France is hier enigszins een uitzondering op want als kind past ze zich soms ongedwongen aan. Het zijn vooral moeder Aimée en Protée die zich geen raad weten met de koloniale overheersing die overal ter wereld in de jaren vijftig aan het eroderen is.

Wellicht is Protée, geweldig gespeeld door Isaach de Bankolé, de sleutel in het verhaal. Hij zit gevangen tussen de kolonisator en iets nieuws, waarin hij geen voetveeg meer is maar een vrijer mens die niet meer door de lokale dorpelingen zal worden uitgelachen. Echter zoals de meester moeite heeft met het loslaten van de tot slaaf gemaakte, heeft hij dat zelf ook. Je merkt dat bij Denis diepe twijfel heerst over waar het heengaat in deze relatie. Voorzichtig danst ze er om heen en laat ze de spanning tussen de heerser en overheerste voor zichzelf spreken. Ook schudt je de koloniale geschiedenis tussen groepen mensen niet zomaar af als een stel veren. Nee, soms komt het gewoon weer terug, zij het in andere vorm. En eens zal Protée zelf de camera oppakken.

Hoewel de film het perspectief van een kind aanneemt en de titel zoet is, is ‘Chocolat’ absoluut geen zoete kinderfilm. Het beaamt dat er geen makkelijke oplossingen zijn voor de conflicten binnen en buiten het gezin. Bovenal vermijdt Denis nostalgie over het koloniale systeem. Zelfs, of juist, een kind kan voorvoelen dat er in dit systeem iets fundamenteels scheef zit.

Roy van Landschoot

Waardering: 4

Bioscooprelease: 22 februari 2024