Confessions of a Gambler (2007)
Regie: Amanda Lane, Rayda Jacobs | 87 minuten | drama | Acteurs: Rayda Jacobs, Tauriq Jenkins, Aqueel Khan, Reza Kippie, Ganief Marcus, Sean Michael, Bernice Mpinda, Steven Pillemer, Abeeda Scello, Nabeweya Scello, Nurie Slamdien
Een geschenk van God, zo noemt de befaamde Zuid-Afrikaanse schrijfster en documentairemaakster Rayda Jacobs haar boek ‘Confessions of a Gambler’. Terwijl ze bezig was met een ander verhaal, drong het relaas van een vrome moslima die te maken krijgt met een gokverslaving pardoes haar gedachtewereld binnen. Ze móest het wel opschrijven. Het verhaal, dat in eigen land een bestseller werd, is door Jacobs en Amanda Lane verfilmd. Het eindresultaat is een levendig portret van de Zuid-Afrikaanse moslimgemeenschap, gezien door de ogen van een middelbare vrouw die vecht tegen haar eenzaamheid. Rayda Jacobs, die niet alleen regisseert en schrijft, maar ook de hoofdrol voor haar rekening neemt, speelt Abeeda. Een vrouw die even vroom is als onafhankelijk. Doordat haar huwelijk mislukt is, draaide ze jarenlang alleen op voor de opvoeding van haar twee zoons. Een van hen, Reza (Reza Kippie), is homoseksueel – een feit dat Abeeda altijd heeft proberen te ontkennen. Haar liefde voor hem lijdt daar verder niet onder. Wanneer blijkt dat Reza aan aids lijdt en niet lang meer te leven heeft, stort Abeeda’s wereld in.
Het overlijden van Reza is slechts een van haar vele problemen. Zo is ze verstrikt (geweest) in een verhouding met Imran (Ganief Marcus), de echtgenoot van haar zus Zulpha (Abeeda Scello). Nu hij haar verteld heeft dat ze eindelijk een kind verwachten, lijkt aan die liefdesverhouding definitief een einde te komen. Omdat ook haar andere zoon binnenkort hoopt te trouwen lonkt de eenzaamheid. En juist in een gemeenschap die zo gericht is op het familieleven, is dat geen prettig vooruitzicht. Wanneer Abeeda met haar beste vriendin Garaatie (Nabeweya Scello) een uitstapje maakt naar het plaatselijke casino en ze direct de jackpot wint, vindt ze de troost die ze op dat moment nodig heeft. Om zich ten opzichte van God te verantwoorden voor haar gedrag, scheidt ze haar gewonnen – en dus ‘bevuilde’ geld van haar ‘gewone’ geld in haar portemonnee. Abeeda trekt steeds vaker richting het casino en verspeelt al haar geld en dat van anderen. Het duurt niet lang of haar gokverslaving krijgt zijn uitwerking op de mensen om haar heen. Beschaamd voor haar zwakte en wanhopig op zoek naar geld, blijft ze vijf keer per dag bidden, al vreest ze dat haar liefde voor de eenarmige bandieten groter is dan die voor God…
Jacobs baseerde het verhaal deels op eigen ervaringen. Zo ging ze ooit met haar in Amerika woonachtige zoon langs in een casino, waar ze direct de jackpot scoorde. Het gevoel dat toen bezit van haar nam, inspireerde haar. Hoe zou het zijn wanneer een zeer gelovig persoon dit zou overkomen: dat hij of zij verslaafd zou raken aan gokken en al zijn geld er doorheen zou jassen? De tweestrijd die dan zou ontstaan tussen het geloof en de verslaving zou een mooi verhaal opleveren. En dat is zeker waar, maar is zo’n verhaal dan ook overtuigend te vertalen naar het grote doek? Ja en nee. Het is goed dat Rayda Jacobs zelf de hoofdrol op zich heeft genomen, want zij kent het verhaal per slot van rekening het beste en weet de innerlijke strijd die Abeeda voert op een juiste manier tot uitdrukking te brengen. Bovendien gaan vrijwel al haar boeken over de moslimgemeenschap in Kaapstad. Het kost haar dus ook geen enkele moeite de sfeer die er vooral onder de vrouwen die van die gemeenschap deel uit maken te vertalen naar de film. Ze krijgt daarbij niet alleen hulp van een niet altijd even overtuigend acterende maar zeker kleurrijke cast, maar ook van de mooie cinematografie van Jonathan Kovel, die het contrast van de rustieke Kaapse kust en de flikkerende lampjes in het casino mooi in beeld weet te brengen. De film mag dan met een low-budget gemaakt zijn, je ziet het er nauwelijks aan af.
Toch werkt de film niet helemaal. Jacobs en haar crew kregen overheidssubsidie om hun film te maken en dat sijpelt op alle mogelijke manieren door in deze prent. Sommige thema’s die aangesneden worden lijken er te zijn bijgezocht om voor de goede moraal te kunnen preken. Meest in het oog springende voorbeeld is het feit dat Reza aan aids overlijdt. Iedereen weet dat inmiddels een op de vier Zuid-Afrikanen besmet is met hiv. De overheid probeert bewustzijn te kweken, onder meer door middel van films en tv-programma’s. De manier waarop Abeeda bovendien met de homoseksualiteit van haar zoon omgaat – ze juicht het niet toe maar veroordeelt hem ook niet – lijkt ook afkomstig te zijn uit de koker van de belerende overheid. Natuurlijk worden deze thema’s op een positieve manier aangekaart en dat is te prijzen, maar de manier waarop komt niet natuurgetrouw over. Het doet zelfs een beetje afbreuk aan de authenticiteit van het verhaal en dat is jammer. In tegenstelling tot de beelden en het camerawerk wordt de muziek niet bevredigend aangewend in deze film. Er zitten hele prachtige fragmenten tussen, maar er is geen moment stilte. De score raast maar door en dringt zich zodoende een beetje aan de kijker op.
‘Confessions of a Gambler’ had een heel mooie film kunnen worden, als Rayda Jacobs zich meer had kunnen beperken tot haar oorspronkelijke verhaal. Nu zijn er echter allerlei zaken bijgehaald, die onnatuurlijk overkomen. Alsof ze niet in het verhaal passen maar zijn opgedrongen door de overheid die uitsluitend subsidie wilde geven als Jacobs enkele moraliserende boodschappen in haar film zou stoppen. Wie dat aspect wegdenkt en zich concentreert op hoofdpersonage Abeeda en haar innerlijke gevecht tegen eenzaamheid, zal zich met deze prent zeker kunnen vermaken. Niet in de laatste plaats door de prachtige beelden van Kaapstad en zijn levendige moslimbevolking.
Patricia Smagge