Crulic – The Path to Beyond – Crulic – drumul spre dincolo (2011)
Regie: Anca Damian | 73 minuten | documentaire, animatie, biografie, drama
“Het kan allemaal beginnen met een telefoontje,” leidt de 33-jarige Roemeen Claudiu Crulic zijn verhaal in. Dat bewuste telefoontje vanuit het Roemeense consulaat blijkt zijn dood te verkondigen. Crulic vertelt zijn verhaal namelijk vanaf gene zijde (wat de titel ook al, zij het wat verdekt, weergeeft). Het is een intrigerende keuze van regisseur Anca Damian. Een keuze die niet zonder consequenties is. Maar laten we eerst stilstaan bij het verhaal van Crulic en waarom het de moeite van het vertellen waard is.
In 2008 haalt Claudiu Crulic wereldwijd het nieuws. Een Roemeense gastarbeider die in een Pools detentiecentrum het leven laat na een maandenlange hongerstaking, wat bij nader onderzoek enkele hooggeplaatste ambtenaren hun baan kost. Crulic’ hongerstaking was een protest tegen het Poolse rechtssysteem, dat hem als buitenstaander geen enkele kans bood. Grotendeels gebaseerd op minutieuze aantekeningen van Crulic zelf, schetst de documentaire de haast kafkaëske bureaucratische situatie waarin de jonge Roemeen terechtkomt en die hem uiteindelijk zijn leven kost.
Twee dingen vallen op aan de documentaire. Ten eerste de stijl. ‘Crulic’ bestaat vrijwel volledig uit animatie en stop-motion. Vrijwel de enige link met de realiteit zijn een honderdtal foto’s van Claudiu Crulic die getoond of (in animatievorm) gemanipuleerd worden. En ten tweede de al genoemde keuze om de dode zelf aan het woord te laten. Net als in ‘American Beauty’ (1999) brengt de verteller zijn verhaal kalm, vrijwel zonder wrok en met ruimte voor ironie. Crulic komt niet met een aanklacht maar met een constatering. En berust verder in de gang van de gebeurtenissen.
Beide keuzes maken dat de documentaire persoonlijker wordt, maar de tweede brengt wel een groot probleem met zich mee. Het is namelijk onduidelijk wiens verhaal er nou eigenlijk verteld wordt – dat van Claudiu Crulic zelf of dat van de documentairemaakster. Die verwarring wordt nog versterkt als ergens halverwege een (Engelse!) voice-over zijn intrede doet, die los van wat zakelijke informatie te verschaffen een paar maal een moment markeert waarin Claudiu’s leven gered had kunnen worden.
Hoewel prachtig in beeld gebracht, blijft het onduidelijk wat Damian precies wil zeggen. Crulics onschuld lijkt postuum al bewezen en verantwoordelijken voor de gang van zaken zijn hun baan kwijt. Dus ‘Crulic’ zal geen aanklacht zijn. Eerder lijkt het erop dat het Damian vooral om de wijze van presenteren te doen is. Een (zeker in Roemenië) bekend verhaal vertellen op een nieuwe manier. De kracht en mogelijkheden van animatie laten zien. En daarin is ze met vlag en wimpel geslaagd. Maar het blijft lastig om ‘Crulic’ een documentaire pur sang te noemen.
Wouter de Boer
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 8 november 2012 (te zien tijdens Previously Unreleased 2012 in het EYE Film Instituut).