Darkest Hour (2017)
Regie: Joe Wright | 125 minuten | biografie, drama | Acteurs: Gary Oldman, Kristin Scott Thomas, Ben Mendelsohn, Lily James, Ronald Pickup, Stephen Dillane, Nicholas Jones, Samuel West, David Schofield, Richard Lumsden, Malcolm Storry
Toen in 2002 de ‘100 Greatest Britons of All Time’ werden gekozen, prijkte zijn naam bovenaan de lijst: Winston Churchill. En ook vijftien jaar later is de excentrieke en uitgesproken Britse staatsman nog altijd ‘hot’. In 2017 was hij namelijk niet een- maar tweemaal onderwerp van een biografische film over zijn leven (en een jaar eerder was er de tv-film ‘Churchill’s Secret’ met Michael Gambon in de titelrol). In Jonathan Teplitzky’s ‘Churchill’ kruipt Brian Cox in de huid van de voormalige Prime Minister en zien we hoe hij toeleeft naar D-Day, 6 juni 1944, waarvan hij vreest dat het een ramp gaat worden. Joe Wright volgt Churchill in zijn film ‘Darkest Hour’ in de eerste paar weken van zijn eerste premierschap (hij zou in de jaren vijftig voor een tweede keer benoemd worden), in mei 1940; de maand waarin Hitler West-Europa binnenvalt en de Tweede Wereldoorlog ook voor de Britten niet meer te ontkennen valt. In deze film schittert alleskunner Gary Oldman in de rol van Churchill, de man die ‘de Engelse taal mobiliseerde en het strijdtoneel op stuurde’. Oldman heeft een compleet ander postuur dan de illustere staatsman en zat daarom ruim tweehonderd uur in de make-upstoel voor een radicale transformatie; zijn lichaam werd dikker gemaakt met protheses die de helft van zijn eigen gewicht wogen. Oldman staat te boek als een method actor, die zijn werk uiterst serieus neemt en compleet opgaat in zijn rollen. Zijn vrouw onthulde in een interview dat ze tijdens de opnamen ‘naar bed ging met Winston Churchill en opstond met Gary Oldman’.
‘Darkest Hour’ spiegelt zich in feite aan Christopher Nolans ‘Dunkirk’ (2017)’; waar die film de gebeurtenissen in mei 1940 vanuit het perspectief van de soldaten op het strand bij Duinkerken toont, neemt Joe Wright ons in zijn film mee naar de overkant van Het Kanaal, waar de politici in Westminster moeten beslissen over de levens van diezelfde soldaten. Nog voordat de Duitsers België en Nederland bezetten, eist de oppositie in het Britse parlement het aftreden van Prime Minister Neville Chamberlain (Ronald Pickup, in de rol die John Hurts laatste had moeten worden), omdat hij niet sterk genoeg optreedt tegen de dreiging van de nazi’s. Hoewel de voorkeur voor zijn opvolger eigenlijk uitgaat naar Lord Halifax (Stephen Dillane), de minister van Buitenlandse Zaken, wordt uiteindelijk de dwarse en eigengereide Winston Churchill (Gary Oldman) aangewezen voor de positie, vooral omdat hij als gewezen Labour-politicus op de steun van de oppositie kan rekenen. Koning George VI (Ben Mendelsohn) staat er niet om te springen, maar nodigt Churchill toch maar uit om over de kabinetsformatie te spreken. Churchills reputatie is, na zijn catastrofale blunder tijdens de Slag om Gallipoli in de Eerste Wereldoorlog, nogal beschadigd en hij heeft weinig politieke vrienden. In zijn eerste speech als Prime Minister spreekt hij straffe taal: bloed, zweet en tranen moeten er vloeien en vredesonderhandelingen zijn uit den boze. Chamberlain en Halifax zien met lede ogen aan hoe Churchill blijft ontkennen dat bondgenoot Frankrijk de strijd tegen de Duitsers dreigt te gaan verliezen en dringen aan op onderhandelingen met Hitler, via de Italianen. Terwijl zo’n 300.000 Britse soldaten in het nauw gedreven worden op het vasteland, moet de nieuwbakken en gewantrouwde Churchill een plan verzinnen om hen te redden en zijn oorlogskabinet moeten zien te overtuigen van het feit dat zijn strategie de enige juiste is.
Een politiek verhaal als dit, is op papier stevige en zware kost die niet iedereen evenveel zal kunnen boeien. ‘Darkest Hour’ brengt het allemaal echter met zo veel flair en overtuiging, dat je er compleet in meegezogen wordt. Joe Wright staat bekend om zijn meeslepende en stijlvolle manier van filmen. Visueel hoogtepunt in zijn nog relatief jonge carrière is wellicht het spectaculaire, vijf minuten en vijf seconden durende tracking shot van de evacuatie bij Duinkerken (!) in het romantische oorlogsdrama ‘Atonement’ (2007), de film die zijn grote doorbraak forceerde. “Ik hou er nou eenmaal van om te pronken”, grapte de Britse cineast. Ook hier wordt Wrights onderscheidende en kunstzinnige manier van filmen uitgebreid geëtaleerd, maar het pronken doet hij hier toch vooral met zijn fantastische hoofdrolspeler. Winston Churchill was – met zijn hoedjes, zijn eeuwige sigaar, zijn forse postuur, lispelende manier van praten en soms merkwaardige kijk op zaken – zo ‘larger than life’, dat hij met gemak tot een soort karikatuur teruggebracht kan worden. Een mindere acteur was ongetwijfeld in die valstrik gestapt, maar Oldman brengt hem terug tot menselijke proporties. Natuurlijk, alle kenmerkende maniertjes brengt hij ten tonele – en tot in de perfectie – maar hij is misschien nog wel sterker in de scènes waarin hij zijn kwetsbare, wanhopige kant toont. Oldman krijgt weerwerk van topacteurs – hadden we al gezegd dat Kristin Scott Thomas in de huid van Churchills echtgenote Clemmie kruipt? – maar wie hij ook tegenover zich krijgt, iedereen steekt schril af bij Oldman. Hij fascineert en hypnotiseert en brengt Groot Brittannië’s meest illustere staatsman opnieuw tot leven te wekken. Je zou bijna vergeten dat ook het scenario van Anthony McCarthen (‘The Theory of Everything’, 2014), de cinematografie van Bruno Delbonnel (‘Amelie’, 2001) en de score van Dario Marianelli (vaste componist van Wright) van een bijzonder hoog niveau zijn.
Gary Oldman geldt al jaren als een van de beste acteurs die nog nooit een Oscar heeft gewonnen; sterker nog, de al jaren op zeer hoog niveau acterende en bijzonder veelzijdige Brit kreeg slechts eenmaal een nominatie, in 2012 voor ‘Tinker Tailer Soldier Spy’. Het moet toch wel heel raar lopen, wil Oldman nu weer naast het felbegeerde gouden kleinood grijpen. De Golden Globe heeft hij in elk geval al op zak, en wat ons betreft komen daar nog heel wat meer prijzen bij, want Oldman zet hier een prestatie van uitzonderlijk hoog niveau neer. Hoewel ‘Darkest Hour’ echt veel meer is dan alleen een showcase voor Oldman, en eigenlijk alle betrokkenen zich van hun beste kant laten zien, drukt hij toch wel stevig zijn stempel op het eindresultaat.
Patricia Smagge
Waardering: 4
Bioscooprelease: 18 januari 2018
DVD- en blu-ray-release: 30 mei 2018