Ganz: How I Lost My Beetle (2019)
Regie: Suzanne Raes | 85 minuten | documentaire
Vraag honderd willekeurige voorbijgangers naar hun favoriete auto. Dikke kans dat de Volkswagen Kever vaak genoemd zal worden. De ronde vormen, het kenmerkende ronkende geluid, de nostalgische look… veel mensen hadden een Kever als eerste auto en denken daar nog altijd met liefde en weemoed aan terug. Maar wie bedacht de VW Kever nou eigenlijk? De eerste Kevers worden van oudsher toegeschreven aan nazi-Duitsland, Hitler zelf zou zelfs schetsen hebben gemaakt voor de auto voor het gewone volk, maar de geschiedenis van de ontwikkeling van de Kever gaat veel verder terug. De échte ontwerper van de geliefde auto is Josef Ganz. In ‘Ganz: How I Lost My Beetle’ geeft filmmaakster Suzanne Raes deze in 1967 overleden auto-ontwerper de erkenning die hij verdient.
Ganz was een joodse ingenieur die autofanaat was. Tegelijkertijd zag hij de komst van de eerste auto’s met lede ogen aan. Hij noemde het koetsen zonder paarden, deze hoekige vehikels waren niet voor het gewone volk. In zijn autoblad Motor-Kritik gaf hij kritiek op grote autofabrikanten én hij liet in de praktijk zien hoe het volgens hem wél moest. Hij werkte voor Ardie, Adler, en werd als consultant ingehuurd bij Daimler-Benz en BMW. Maar hij was ook joods en dat deed hem op zijn zachtst gezegd de das om.
‘Ganz: How I Lost My Beetle’ belicht de geschiedenis van Josef Ganz van meerdere kanten en op verschillende manieren. De techniekjournalist Paul Schilperoord, die met zijn boek “Het geheim van Hitler’s Volkswagen” (2014) Ganz al in de schijnwerpers zette, levert een ontzettend waardevolle bijdrage aan de documentaire, maar ook de interviews met Ganz’ nabestaanden zijn interessant. Daarnaast gebruikt Raes archiefbeelden, van nieuwsbeelden tot foto’s en filmmateriaal uit Ganz’ uitgebreide archief zelf (hij was een verwoed fotograaf). Zo fotografeerde hij bijvoorbeeld auto-ongelukken, niet uit sensatie, maar uit wetenschappelijk oogpunt. Kijken hoe het beter kon.
Ontroerend wordt ‘Ganz: How I Lost My Beetle’ ook, wanneer de missie van Schilperoord samen met Josef Ganz’ achterneef Lorenz om een oude Standard Superior (voorloper van de Kever) te restaureren tegenzit, bijvoorbeeld. Dat in Duitsland Ganz’ invloed op de ontwikkeling van de Kever nog altijd gebagatelliseerd wordt, wordt duidelijk wanneer Schilperoord een lezing geeft in Wolfsburg in het Volkswagen Museum. Pijnlijk… Maar niet zo pijnlijk als het besef dat deze man tijdens zijn leven nooit echt waardering heeft gekregen, terwijl hij een absoluut sleutelfiguur in de Duitse autoindustrie in de jaren 20 en 30 is geweest. Fijn dat de filmmakers de geschiedenis herschreven hebben en de waarheid nu toch aan het licht komt.
Monica Meijer
Waardering: 4
Bioscooprelease: 2 mei 2019