Gladiator (2000)

Regie: Ridley Scott | 155 minuten | actie, drama, avontuur | Acteurs: Russell Crowe, Joaquin Phoenix, Connie Nielsen, Oliver Reed, Richard Harris, Derek Jacobi, Djimon Hounsou, David Schofield, John Shrapnel, Tomas Arana, Ralf Moeller, Spencer Treat Clark, David Hemmings, Tommy Flanagan, Sven-Ole Thorsen

Regisseur Ridley Scott won met Gladiator 5 Oscars, waaronder de Oscar voor Beste Film. Dat kwam voor velen als een verrassing, omdat een actiefilm van het type mainstream bioscoophit doorgaans alleen door het publiek en niet door de jury van de Oscars bejubeld wordt. Maar wat deze jury goed had gezien is dat Gladiator meer te bieden heeft dan de gemiddelde succesvolle actiefilm.

Het verhaal heeft in eerste instantie niet veel om het lijf, maar wat het biedt zijn degelijke thema’s als moord en wraak, liefde en verlies. Deze thema’s worden op zon manier in het verhaal geweven dat de film gezien kan worden als een modern Oedipus-verhaal. Commodus vermoordt zijn vader in een wanhopige en tegelijk té liefdevolle verstikkende knuffel. Zijn vader, de autoriteit, is weg en Commodus, in veel opzichten nog een kind (Still afraid of the dark? wordt hem gevraagd, waarop hij antwoordt: Still.Always.), neemt de heerschappij over Rome over.

Het verhaal is echter ook te zien als een aanklacht tegen de massa. Het feit dat een groep mensen zo wreed kan zijn dat ze ervan geniet als twee mensen op leven en dood vechten is tegelijkertijd onvoorstelbaar en maar al te bekend. Het oude Rome heeft met haar politieke spelletjes en moderne oorlogsvoering een directe link met de Westere Wereld van nu. Zelfs een rechtschapen leider als Marcus Aurelius heeft oorlog nodig om de grillige massa voor zich te winnen. Met zijn dood komt de populistische leider Commodus aan de macht, die precies inspeelt op wat het volk wil, brood en spelen, en immens populair wordt. De massa, in de film het hart van Rome, verkiest echter de acties van een echte held, Maximus, als hun voorbeeld. Maximus, een simpele boer, maar trouw aan Rome, wordt nadat hij bijna vermoord is door de soldaten van Commodus, herboren in de traditionele wereld van Zucchabar. Als een echte zelfmoordterrorist, niet bang om te sterven en opgeleid in de moderne wereld zelf, zet hij vervolgens zijn moordroute uit richting de keizer. Op zijn weg er naartoe wordt hij door alle mensen nog toegejuicht ook. Maar als een tragische afloop onvermijdelijk blijkt, valt de massa, voor het eerst in de hele film, stil. Een scène later is de massa compleet verdwenen.

De regie is onopvallend, behalve bij de vechtscènes, waarin alles uit de kast wordt getrokken om de kijker voor zich te winnen. Russell Crowe is perfect als de simpele, trouwe boer en Joaquin Phoenix nog perfecter als verwend, pervers jongetje. Rome wordt weergegeven als grijze wereld, vol grote gebouwen en drukke straten. De beelden van de stad, de tijgers in het Colosseum en het licht boven de stad, vertonen een graad van imperfectie en weten juist daarmee de aandacht te trekken.

De regie in de film, het spel van de acteurs, de mise-en-scène en de muziek, ze staan allemaal in dienst van deze strijd tussen twee domme personen – een klein kind en een simpele boer – om de massa voor zich te winnen.

Niet de Oscar voor Beste Film, maar het financiële succes van de film ‘Gladiator’ is opvallend, aangezien de film niet de kant van de massa kiest. Ze laat juist zien hoe dom en wreed een groep mensen kan zijn en beledigt daarmee indirect de kijkers die ook genoten hebben van de fictieve doodsstrijd. De massa die de macht in handen heeft, kiest voor een film die haar belachelijk maakt.

Emy Koopman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 18 mei 2000