Harry Gruyaert – Photographer (2018)

Regie: Gerrit Messiaen | 70 minuten | documentaire

Een veel gehoorde observatie over topsporters is dat om succesvol te zijn, ze vaak echte egoïsten (moeten) zijn. Kennelijk kan hetzelfde gezegd worden over topkunstenaars, of meer specifiek in dit geval, topfotografen, want het onderwerp van de documentaire ‘Harry Gruyaert – Photographer’ is nou niet bepaald het toonbeeld van empathie, dan wel sympathie. En dit lijkt ook precies het punt dat de film wil maken.

‘Harry Gruyaert – Photographer’ vertelt het levensverhaal van de beroemde Belgische fotograaf Harry Gruyaert. Hoe hij afkomstig is uit een streng katholiek gezin en hoe kleurenfotografie zijn redding werd. Althans dat is volgens de makers de premisse van de film. Maar termen als “redding” en “ontsnappen aan” zijn zware termen die impliciet een soort urgentie in zich dragen. Toch komt deze urgentie niet overtuigend naar voren. Gruyaert wil inderdaad, haast obsessief, niks anders doen dan foto’s maken, maar dat dit hem uit een schier onhoudbare situatie heeft geholpen wordt niet geloofwaardig gebracht. En dat legt weer een bom onder de rest van het verhaal. Het lijkt wel of er gezocht wordt naar een mooi frame waarbinnen het verhaal van Gruyaert meer betekenis krijgt, terwijl zijn kunde op zichzelf al genoeg materiaal zou kunnen zijn voor een mooie documentaire. Want schitterende foto’s maken: dat kan de Belg wel.

De documentaire heeft dan ook twee gezichten. Als het over de kunstenaar Gruyaert gaat dan is de film geloofwaardig en boeiend. Wat de foto’s nou zo goed maakt wordt goed uitgelegd en draagt ook bij aan de waardering voor het werk van de fotograaf. Maar wanneer het over de persoon Gruyaert gaat dan wordt het wat gekunsteld. Waarom kan hij niet gewoon Gruyaert de topfotograaf zijn?

Wat de makers wel siert is dat in de zoektocht naar een frame ze niet in de valkuil van geforceerde sympathie trappen. Ze doen niet hun best om van Harry Gruyaert een aimabel figuur te maken. Sterker nog: de film begint met een scène waarin hij aan het fotograferen is in een tram. Als een passagier aan Gruyaert vraagt wat hij aan het doen is, krijgt hij “Stil, ik ben aan het werk” naar zijn hoofd geslingerd. Kortom de toon is gezet. En de film eindigt ook op een gelijkwaardige noot, waarbij Gruyaert vertelt dat hij als hij foto’s maakt nooit denkt aan het publiek, maar enkel aan wat hij zelf mooi vindt.

‘Harry Gruyaert – Photographer’ is dan ook een film met een bijsmaak. Het is enerzijds logisch dat om goed te zijn, je ook een egoïst moet zijn. Anderzijds voelt de uitleg over waarom hij is zoals hij is gekunsteld en gezocht.

Ton te Slaa

Waardering: 3

DVD-release: 5 maart 2019