Jazz on a Summer’s Day (1959)

Recensie Jazz on a Summer's Day CinemagazineRegie: Bert Stern | 83 minuten | documentaire, muziek | Met: Louis Armstrong, Mahalia Jackson, Gerry Mulligan, Dinah Washington, Chico Hamilton, Anita O’Day, George Shearing, Jimmy Giuffre, Chuck Berry, Jack Teagarden, Thelonious Monk, Danny Barcelona, Buck Clayton, Urbie Green, Jo Jones, Max Roach

Muziekfestivals zijn tegenwoordig niet meer zo vanzelfsprekend. Je kon immers nog minder dan twee jaar geleden (ten tijde van het schrijven van deze recensie) in principe de hele zomer op festivals resideren. Het is dan ook niet vreemd dat de kijker extra festivalkriebels krijgt bij het zien van de restauratie van ‘Jazz on a Summer’s Day’. Nochtans betreft het dit keer niet de zoveelste Woodstock-editie of een groot Dancefestival, maar een festivalregistratie van Newport Jazz Festival uit 1958, toen pas de vierde editie. Ja, je leest het goed, zo’n festival waarbij je hutje mutje met honderden al dan niet duizenden mensen enkele dagen geniet van een overdaad aan muziek. In die tijd rockte de Amerikaanse vrijetijdsindustrie dus ook al.

Als je kan genieten van de gospelgodin Mahalia Jackson, sublieme jazz-zangeres Anita O’Day, en jazzlegendes Louis Armstrong en Thelonious Monk, dan zit je dubbel gebakken met ‘Jazz on a Summer’s Day’. Soms staat de camera zo dicht bij deze performers dat je de zweetdruppels op hun voorhoofden ziet rollen. De artiesten zetten namelijk hun hele hebben en houden in voor hun muziek. Dat is op zich al een groot genoegen om te zien. Toch zit de kijker niet volledig op de eerste rang. Zeker naar de standaarden van vandaag voel je dat de geluidsopnametechnologie nog in de kinderschoenen stond ten tijde van ‘Jazz on a Summer’s Day’.

Echter, ook al is de geluidskwaliteit niet helemaal optimaal, moet je niet alleen met je oren kijken, want ‘Jazz on a Summer’s Day’ biedt zoveel meer. De film brengt namelijk op glunderende wijze een vervlogen tijd tot leven. De mensen zaten bij Newport Jazz Festival meestal nog wat bedeesd op stoelen in plaats van dat ze al headbangend voor een podium hangen, rond stuiteren in een modderige mosh pit of worden weggesleept naar de dichtstbijzijnde EHBO-tent. Maar in de avond gaan ook zij evengoed los. Let ook op hoe gemixt het publiek is. Daarnaast geeft de film impressies van de omgeving Newport en haar bevolking, die zich langzaam klaarstomen voor de muzikanten en festivalgangers. Onder dat publiek vang je al glimpen op van een jongerenbeweging die zo uit Jack Kerouacs roman “On the Road” (1957) lijkt gelopen te zijn. Spot de beatnik zogezegd in dit prachtige tijdsdocument.

Zelfs als de muziekscene niet volledig naar je smaak is, toont ‘Jazz on a Summer’s Day’ alsnog allerlei interessante mogelijkheden voor de synergie tussen beeld en geluid. In de film volgt haar montage namelijk het ritme van de jazz op de soundtrack. Altijd maar vooruit bewegend, (a)ritmisch, en vooral modern. Bovendien maakte de makers gebruik van onconventionele camerahoeken, overlappingen en spiegelingen van beelden. Deze filmische vormexperimenten doen denken aan de speelsheid van de stille filmklassieker ‘Man with a Movie Camera’ (Dziga Vertov, 1929). Evenals deze Sovjetklassieker wordt er gedicht met beeld, maar dan op de tonen van jazz. Kortom, de beeldrijm laat zien hoe Amerika even helemaal jazz kon zijn, waarin het experiment en improvisatie centraal stonden. ‘Jazz on a Summer’s Day’ toont dan ook zowel ons verleden als toekomst, voor altijd repeterend en associërend, nooit helemaal af, zoals een goede jazz-sessie op een zomerse namiddag betaamt.

Roy van Landschoot

Waardering: 4

Bioscooprelease: 17 januari 1962
Bioscooprelease: 29 juli 2021