Le bal des folles (2021)
Regie: Mélanie Laurent | 122 minuten | drama, thriller | Acteurs: Lou de Laâge, Mélanie Laurent, Emmanuelle Bercot, Benjamin Voisin, Cédric Kahn, Lomane de Dietrich, Christophe Montenez, Coralie Russier, Alice Barnole, Lauréna Thellier, Martine Schambacher, Martine Chevallier, André Marcon
‘Le bal des folles’ (of in het Engels: ‘The Mad Women’s Ball’) is een verfilming van het gelijknamige boek van Victoria Mas. De film is geregisseerd door Mélanie Laurent (bij het grote publiek bekend van haar internationale doorbraak in Tarantino’s ‘Inglourious Basterds’) en speelt zich af in Parijs, eind negentiende eeuw. ‘Le bal des folles’ is een ambitieus drama dat soms bijna aanvoelt als een psychologische thriller, inclusief bovennatuurlijke elementen. In krap twee uur speeltijd wil de film veel vertellen. Hoewel ze daar niet altijd helemaal in slaagt, zet Laurent al met al een sterke film neer.
In de openingsscène volgen we een vrouw, die we in eerste instantie alleen op haar rug zien. De camera zit dicht op haar, wanneer ze een groot publiekelijk evenement bijwoont (dit blijkt de uitvaart van Victor Hugo). Daarna is ze onderweg naar huis, waar ze plaatsneemt aan de eettafel. Te laat. Na de afkeurende woorden van haar vader zien we voor het eerst haar gezicht: Eugénie. Ze is een jonge, zelfstandige vrouw die niet past in het plaatje van wat er van haar verwacht wordt. Wanneer ze ook nog beweert met de doden te kunnen communiceren, wordt ze door haar vader naar het Salpêtrière ziekenhuis gebracht. Daar wordt ze opgenomen op de afdeling met vrouwen die ook lijden aan hysterie, aan depressie of op een andere manier een last zijn voor de samenleving. Deze afdeling staat onder leiding van Geneviève (gespeeld door Mélanie Laurent zelf), de strenge hoofdverpleegster en assistent van arts Jean-Martin Charcot (de man heeft echt bestaan en wordt gezien als een van de grondlegers van de psychiatrie).
Het leven van Eugénie in Salpêtrière is zwaar. Als intelligente vrouw weet ze dat ze onrechtmatig is opgenomen, maar ze wordt gestraft wanneer ze niet meewerkt aan de regels van de instelling. Ook haar medepatiënten lijden meer dan dat ze de medische zorg krijgen die ze nodig hebben. Het knappe aan ‘Le bal des folles’ is dat, ook al is Eugénie het hoofdpersonage, alle vrouwen op de afdeling als volwaardig worden geportretteerd. Ze worden met respect en waardigheid neergezet, waardoor ze meer zijn dan personages om het narratief van de hoofdpersoon op te vullen. Dit draagt bij aan het afschuwelijke geheel dat zich afspeelt binnen de muren van het ziekenhuis, waarbij de vraag of de behandelingen niet juist de oorzaak zijn van hun psychische aandoeningen, met de minuut sterker wordt. Dit staat in sterk contrast met de prachtige cinematografie: de camera blijft dicht op de personages, die soms belicht zijn alsof ze in een schilderij staan. Hiermee wordt, in combinatie met het aanwezige sound design, hun ongemak, het onrecht en de wanhoop voelbaar gemaakt. Want wie zijn hier nou daadwerkelijk degenen die het niet helemaal op een rijtje hebben?
De film komt tot een climax tijdens Het Bal: één avond in het jaar waar de patiënten zich mogen opdoffen en worden rond geparadeerd voor familieleden, rijke geïnteresseerden en vrienden van het ziekenhuis. Dit onsmakelijke feest is een samenvatting van alles wat er misgaat binnen deze instelling, waardoor het bijna een opluchting is dat het einde van de film in zicht is. Op een aantal over-de-top momenten na is ‘Le bal des folles’ sterk geacteerd en weet het de kijker mee te doen voelen in alle gruwelen van de tijdsgeest. Er gebeurt veel en de thema’s zijn groot, maar wanneer je de aandacht er bij weet te houden, geeft de film een fascinerende kijk op de behandeling van vrouwen, die aan het eind van de negentiende eeuw buiten de maatschappij vielen.
Julia van Berlo
Waardering: 3.5
VOD-release: 17 september 2021 (Prime Video)