May December (2023)

Regie: Todd Haynes | 118 minuten | drama | Acteurs: Natalie Portman, Julianne Moore, Charles Melton, Chris Tenzis, Andrea Frankle, Gabriel Chung, Mikenzie Taylor, Jocelyn Shelfo, Elizabeth Yu, Mike Lopez, Joan Reilly, D.W. Moffett, Charles Green, Christopher Nguyen, Adam Woods, Lawrence Arancio, Cory Michael Smith, Kelvin Han Yee, Julie Ivey, Drew Scheid, Fatou Jackson, Hans Obma, Piper Curda, Allie McCulloch, Evan Zhu, Hailey Wist

De waarde van methodacting, waarbij acteurs proberen om hun rol zo realistisch als mogelijk te spelen, is tegenwoordig een verdeeld onderwerp. Ooit werden acteurs die deze stijl beoefenden (denk aan Jack Nicholson, Dustin Hoffman en Daniel Day-Lewis) op handen gedragen. Tegenwoordig begint het tij echter te keren. Er is steeds vaker kritiek wanneer filmsterren tot het uiterste gaan voor hun ambacht.

Zo raakte acteur Jared Leto in opspraak toen hij tijdens de opnames van comic-film ‘Suicide Squad’ (2016) zijn mede-acteurs bestookte met allerlei excentrieke cadeaus om in de rol van Batman-schurk The Joker te komen (iets met gebruikte condooms en pornotijdschriften). Tegelijkertijd beginnen kijkers steeds vaker in te zien dat acteurs het label van methodacting misbruiken voor persoonlijk gewin bij grote filmprijzen. Toen acteur Austin Butler in de rol van The King of Rock and Roll kroop voor de muziek-biopic ‘Elvis’ (2022), beweerde hij tijdens een interview zijn eigen stem kwijt te zijn geraakt gedurende het filmproces. In het moment wellicht een handig statement (het leverde Butler tenslotte een Oscarnominatie op voor beste mannelijke hoofdrol), maar weinig mensen namen zijn woorden letterlijk. Methodacting is toch vooral een hoop opgeklopte poespas, zo lijkt de huidige opinie te zijn.

Hollywood-ster Elizabeth (Natalie Portman) had in de vroege periode van haar acteurschap echter nog de mogelijkheid om van methodacting een heuse carrière te maken. In ‘May December’ reist zij naar het zonovergoten Savannah, Georgia om zich op haar nieuwste acteerklus voor te bereiden. Voor deze aanstaande rol heeft zij haar oog op voormalig actrice Gracie (Julianne Moore) laten vallen. In de vroege jaren negentig was Gracie net zoals Elizabeth een gevierd actrice, maar na een affaire met een minderjarige jongen, Joe (Charles Melton), groeide zij in de acteerwereld uit tot een paria. Toen Joe jaren later de wettelijke huwbare leeftijd had bereikt, besloot het onwaarschijnlijke liefdespaar samen een gezin te stichten en keerde Gracie de acteerwereld permanent de rug toe.

Nu is het 2015 en Gracie zweeft in het collectieve geheugen nog vooral rond in de vorm van herkauwde tabloid-roddels. Echter, er zijn plannen op touw gezet om een speelfilm over haar roerige liefdesleven te maken. Elizabeth is gecast in de rol van Gracie en heeft een deal gesloten om voor een periode met de voormalig actrice samen te leven. Joe heeft zo zijn twijfels over een nieuwe bewoner in hun afgelegen stulpje, maar moet uiteindelijk het onderspit delven. De vrouw des huizes heeft de gewoonte om altijd haar zin te krijgen, zo ontdekt Elizabeth al snel. Dit zou het vooruitzicht om tijd met haar door te brengen voor de meeste mensen onaangenaam maken, maar voor Elizabeth, wier voorbereiding op haar filmrol de allergrootste prioriteit heeft, is dit geen enkel probleem. Als een aasgier cirkelt zij om Gracie en haar familie heen, lijdzaam wachtend tot zij een glimp achter het verharde masker van de ooit zo grote actrice te zien krijgt. Terwijl beide vrouwen een psychologisch spel met elkaar lijken te spelen, groeien Elizabeth en Joe steeds dichter naar elkaar toe.

‘May December’ is de negende speelfilm van regisseur Todd Haynes, die voor de zoveelste maal bewijst een artistieke kameleon te zijn. Het is altijd bewonderenswaardig om te zien hoe schijnbaar eenvoudig Haynes van genres wisselt. Eerder in zijn carrière maakte hij onconventionele muziek-biopics (‘Velvet Goldmine’, 1998, en ‘I’m Not There’, 2007) en romantische kostuumdrama’s (‘Far from Heaven’, 2002, en ‘Carol’, 2015). Zijn laatste twee films waren de kinderboekverfilming ‘Wonderstruck’ (2017) en de rechtbankthriller ‘Dark Waters’ (2019). Hoewel zijn films regelmatig overkoepelende thema’s delen (wisselende identiteiten, maatschappelijke verwachtingen en opbloeiende tegenculturen) vallen ze op het gebied van stilering en vormgeving moeilijk met elkaar te vergelijken. Hetzelfde geldt voor ‘May December’, een psychologisch drama dat oogt en voelt als een jaren zeventig-film van de hand van Robert Altman, en dan vooral het dromerige ‘3 Women’ (1977). Toch is de film alles behalve een ongeïnspireerde imitatie. Haynes heeft een zelfverzekerde film gemaakt, met twee zinderende acteerprestaties.

‘May December’ biedt vakkundige cinematografie en editing, maar de grootste verdienste van de film is zonder twijfel de talentvolle cast, met als koplopers Julianne Moore en Natalie Portman. Moore speelt haar beste rol in jaren als de omstreden Gracie. Zij is het meest excentrieke en tevens het meest moeizame personage in de film. Op momenten speelt ze haar rol bijzonder uitgelaten, en dan weer diep ingetogen. We wantrouwen haar ten zeerste vanwege haar kwestieuze relatie met Joe (het beeld van Moore naast de veel jongere Charles Melton laat regelmatig een nare nasmaak achter), maar tegenover Elizabeth is zij op z’n minst nog enigszins peilbaar. Portman acteert ook goed als Elizabeth, maar haar personage is uiteindelijk veel lastiger om te ontcijferen. De informatie die we over haar bezitten is gering. Wanneer zij met mensen spreekt hebben we bovendien moeite om haar direct te geloven. Haar constante glimlach voelt als een wassen neus, haar complimentjes aan Gracie zijn altijd onnatuurlijk. En toch kunnen we onze ogen moeilijk van haar afhouden. Elizabeth heeft iets begeerlijks over haar, en juist dat zorgt ervoor dat zij zich zeer gemakkelijk in de harten van haar omgeving weet te nestelen.

In de laatste akte van ‘May December’ komt alle opgebouwde spanning samen in de vorm van een conversatie tussen Gracie en Joe. Het bezoek van Elizabeth heeft een aantal oude wonden in hun relatie geopend, en het besef ontstaat dat hun gedeelde leven nooit meer hetzelfde zal zijn. Voor sommige kijkers zal de samenloop van gebeurtenissen en keuzes in de film ietwat onlogisch aanvoelen. Waarom heeft Gracie het überhaupt zover laten komen? Had zij het niet kunnen zien aankomen dat een samenwerking met Elizabeth deze gevolgen met zich zou meebrengen? De antwoorden bevinden zich echter waarneembaar in de dialogen van de film. Zoekt en gij zult vinden. Of in het geval van Elizabeth; verplaats je voor een moment in het hoofd van een voormalig actrice als Gracie, en alles wordt duidelijk.

Len Karstens

Waardering: 4

Bioscooprelease: 30 november 2023