Milk (2008)
Regie: Gus Van Sant | 128 minuten | drama, biografie | Acteurs: Sean Penn, Josh Brolin, Emile Hirsch, James Franco, Diego Luna, Brandon Boyce, Kelvin Yu, Lucas Grabeel, Alison Pill, Victor Garber, Denis O’Hare, Howard Rosenman, Stephen Spinella, Ted Jan Roberts, Tom Ammiano, Carol Ruth Silver, Peter Jason, Hope Tuck, Steven Wiig, Ashlee Temple, Wendy Tremont King, Adam Del Rio, Eric Stoltz, Douglas Smith, Cully Fredricksen, Kenny New, Kelvin Han Yee, Boyd Holbrook, Shaun Landry, Robert Chimento, Christopher Greene, Kyle Scudiere, Tim Halpin, Jeff Redlick, Awele Makeba, Jeremiah Turner, Cory Montgomery
‘My name is Harvey Milk and I’m here to recruit you’. Met die provocerende openingszin begon Harvey Milk de meeste van zijn speeches. Milk werd in 1977 verkozen tot wethouder van San Francisco. Daarmee was hij de eerste openlijk homoseksuele gekozen politicus in de Verenigde Staten. Milk had charme en charisma en maakte zich niet alleen sterk voor de emancipatie van homo’s, maar wierp zich tevens op als bruggenbouwer. Hij sprak niet in onmogelijkheden, maar in kansen. Hij stond bovendien symbool voor hoop. Honderdduizenden (jonge) homo’s in de VS zagen hem als het levende bewijs dat er ook voor hen mogelijkheden waren om de top te bereiken en hun stem te laten horen. Niet voor niets kwamen na Milks verkiezing steeds meer homo’s en lesbiennes uit de kast. Niet iedereen zag de opkomst van Harvey Milk als een verrijking voor de politiek. Zijn oerconservatieve oud-collega Dan White, die in alles zijn tegenpool was, schoot hem op een kille novemberdag zonder scrupules door het hoofd. Ook de toenmalige burgemeester van San Francisco, George Moscone, moest eraan geloven.
Niet zozeer de tragische moord op Harvey Milk, maar de laatste tien jaar van zijn leven vormen de hoofdmoot van de biopic ‘Milk’ (2008) van Gus Van Sant. Zijn film is in feite een lofdicht op de veranderingen die dankzij Milk in gang werden gezet. Dat de politicus het einde van de film niet zal halen, wordt al bij aanvang duidelijk. In de eerste scène zien we Harvey (Sean Penn) in een dictafoon zijn memoires inspreken. Door verschillende dreigementen die aan hem gericht worden voelt hij zijn einde wellicht al naderen. Milk neemt ons mee naar het New York van 1970, waar hij als succesvolle zakenman te boek staat. In de nachtelijke uren pikt hij mannen op. De avond voor zijn veertigste verjaardag loopt hij in de metro de veel jongere Scott (James Franco) tegen het lijf. Scott gaat met Harvey mee naar huis en na hun avontuurtje constateert Milk dat hij in veertig jaar nog niets van betekenis heeft gedaan. Scott en hij besluiten samen weg te trekken naar San Francisco, waar ze een fotozaak openen. Al gauw werpt Harvey zich op als voorvechter van de homoseksuele middenstand in de wijk Castro en zijn zaak wordt een toevluchtsoord voor politiek bewuste homo’s. De rol van voorvechter voor gelijke rechten voor homo’s ligt Harvey goed en het duurt niet lang of hij doet een gooi naar een politieke functie in de stad. Na verschillende mislukte campagnes (die nog maar eens benadrukken dat wie het wil maken in de politiek heel wat geduld en doorzettingsvermogen moet hebben) lukt het Milk in 1977 eindelijk om een zetel in het stadhuis te bemachtigen.
Niet alleen in San Francisco zijn de rechten van homo’s in het geding, ook in andere delen van het land. Een van de meest prominente propagandisten van de antihomobeweging is geloofsfanaat Anita Bryant. Van Sant laat heel bewust uitsluitend archiefbeelden van haar zien, zodat duidelijk is dat haar haatzaaiende retoriek niet wordt aangedikt door een actrice. Deze vrouw met achterhaalde en angstaanjagende denkbeelden toerde in de jaren zeventig het land door om overal de emancipatie van homo’s de kop in te drukken. De beelden lijken rechtsreeks afkomstig uit de met een Oscar bekroonde documentaire ‘The Life and Times of Harvey Milk’ (1984), die door Van Sant duidelijk als leidraad is genomen. De regisseur, zelf openlijk homoseksueel en dus een insider in de Californische gay scene, giet de feiten in een met veel liefde en oog voor detail aangekleed jasje. Hij laat de liefde tussen mannen bovendien zien zoals deze is en dat mag in puriteins Hollywood gerust een verademing worden genoemd. Cameraman van dienst is Van Sants trouwe kompaan Harris Savides, die hier en daar de ruimte krijgt voor inventieve shots. Het blijft een prent van Gus Van Sant, nietwaar? De muziek van Danny Elfman is effectief en staat geheel in dienst van de beelden die we voorgeschoteld krijgen.
De warme, ontroerende film die Van Sant hier aflevert is zijn meest conventionele sinds ‘Good Will Hunting’ (1997), al zal het onderwerp in bepaalde kringen zeker als provocerend worden gezien. ‘Milk’ is echter boven alles de film van de briljante Sean Penn. De echte Harvey Milk was een zachtaardige man, grappig en charmant. Al die elementen heeft Penn zich op sublieme wijze in zich verenigt. Daarnaast legt hij – vaak subtiel en soms minder subtiel – op bijzonder natuurlijke wijze de geaardheid van Milk bloot. Prachtig is bijvoorbeeld de manier waarop hij na een verhit politiek debat zijn tegenstander schalks aankijkt. Je kunt je haast niet voorstellen dat iemand niet valt voor zijn charme. Penn bewijst andermaal dat hij een van de beste acteurs is van zijn generatie. Ook zijn tegenspelers zetten hun beste beentje voor. Emile Hirsch, die de hoofdrol speelde in het door Penn regisseerde ‘Into the Wild’ (2007), is ontwapenend en grappig als Harveys campagneleider Cleve Jones. James Franco is sinds zijn titelrol in de miniserie ‘James Dean’ (2001) niet meer zo innemend geweest. Ook Allison Pill en Diego Luna presteren naar behoren. Maar de enige die het Penn echt het vuur aan de schenen legt wat acteerprestaties betreft is Josh Brolin. Hij zet de complexe Dan White – van wie Van Sant subtiel suggereert dat hij zelf wellicht met onderdrukte homoseksuele gevoelens worstelt – ijzersterk neer. Omdat het een man van weinig woorden is, leunt Brolin sterk op lichaamstaal en juist dat maakt hem onberekenbaar en uitermate fascinerend.
‘Milk’ heeft al heel wat prijzen in de wacht gesleept en dat is geheel terecht. De film schetst een warm en ontroerend beeld van de persoon Harvey Milk en de rol die hij heeft gespeeld bij de emancipatie van homo’s in de VS. Het beeld dat getoond wordt is wellicht wat eenzijdig, aangezien Milk duidelijk op een voetstuk wordt gezet: je kunt duidelijk zien dat het onderwerp de regisseur na aan het hart ligt. Dat eenzijdige beeld is eigenlijk het enige puntje van kritiek, want verder is dit meeslepende politieke drama bijzonder goed gelukt. Van Sant cijfert zijn drang om te experimenteren zoveel mogelijk weg en geeft zijn acteurs alle ruimte om te vlammen. Met name Josh Brolin en een onweerstaanbare Sean Penn maken daar optimaal gebruik van!
Patricia Smagge
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 22 januari 2009