Orion and the Dark (2024)

Regie: Sean Charmatz | 90 minuten | animatie, avontuur | Originele stemmencast: Jacob Tremblay, Paul Walter Hauser, Colin Hanks, Mia Akemi Brown, Ike Barinholtz, Nat Faxon, Golda Rosheuvel, Aparna Nancherla, Carla Gugino, Matt Dellapina, Shannon Chan-Kent, Nick Kishiyama, Angela Bassett, Sky Alexis, Walt Dohrn, Werner Herzog

Wat als scenarist/regisseur Charlie Kaufman het script voor een DreamWorks-animatiefilm zou schrijven? Een grappig wat-als-scenario, maar onwaarschijnlijk aangezien Kaufman dezer dagen zelden meer zijn schrijvershand uitleent. En wat het natuurlijk nog ongeloofwaardiger maakt is het bijbehorende DreamWorks-etiket, want zeg nou eerlijk: waarom zou een bejubelde cineast als Kaufman geïnteresseerd zijn in een animatiefilm voor jonge kinderen?

Bij Kaufman is echter niets wat het lijkt. Zo ook met betrekking tot zijn script voor ‘Orion and the Dark’, gebaseerd op het gelijknamige boek van jeugdauteur Emma Yarlett en geregisseerd door debutant Sean Charmatz. Jawel, Kaufman heeft zijn naam daadwerkelijk aan een DreamWorks-animatiefilm verbonden. Op papier misschien een beetje gek, maar bij het zien van deze film wordt alles ineens heel duidelijk. ‘Orion and the Dark’ voelt als een typische Kaufman-film, vol met existentiële angst en eigenzinnige wendingen.

In ’Orion and the Dark’ ontmoeten we basisschoolleerling Orion (stem van Jacob Tremblay), die naadloos in het rijtje van eerdere, hoogst neurotische Kaufman-karakters past. Orion is bang voor zo’n beetje alles wat beweegt en geluid maakt. Hij koestert angst voor zijn onderwijzers en medeleerlingen op school, durft het niet aan om zijn grote liefde Sarah aan te spreken (hoewel Sarah overduidelijk een oogje op hem heeft) en keert na elke schooldag naar huis met het idee dat zijn liefhebbende ouders plotsklaps hun koffers hebben gepakt en zonder hem verhuisd zijn. Echter, er is één ding dat Orion het meest vreest: het donker.

Elke nacht ligt Orion te zweten in bed; doodsbenauwd voor de alsmaar veranderende schaduwen op zijn kamermuren. Maar dan gebeurt op een zekere dag ineens het onverwachte: de schaduwen trekken zich in het holst van de nacht samen tot één figuur, namelijk de entiteit Donker (stem van Paul Walter Hauser), die de constante angstbuien van Orion spuugzat is. Donker begrijpt eigenlijk sowieso weinig van de menselijke angst voor de nacht. Hij is een aardige en doodnormale gozer, zo zegt hij zelf. Dat brengt Donker tot een idee: waarom vergezelt Orion hem niet tijdens zijn nachtelijke werkzaamheden? Dit betreft slechts één nacht, om Orion voor eens en altijd over zijn angst voor het donker heen te helpen. Een mooi voorstel, maar natuurlijk niet zonder kanttekeningen.

Al in de eerste minuten laat Kaufman blijken dat ‘Orion and the Dark’ geen traditionele animatiefilm is. De scenarist van films als ‘Being John Malkovich’ (Spike Jonze, 1999) en ‘Eternal Sunshine of the Spotless Mind’ (Michel Gondry, 2004) trekt een blik vol popcultuur-referenties open aan ongeveer alles waarvan jongere kijkers geen pap van lusten, van een verwijzing naar de Amerikaanse schrijver David Foster Wallace, tot een korte gastrol voor de Duitse regisseur Werner Herzog (als zichzelf nota bene). Typisch voor Kaufman en zeer onderhoudend, maar er doemt als gevolg wel een brandende vraag op, namelijk of ‘Orion and the Dark’ het ook in zich heeft om de kleintjes te onderhouden.

Ja, is het antwoord, want Kaufman blijkt verbazingwekkend genoeg in staat om prima entertainment voor kinderen te leveren. De film verspilt geen seconde en biedt keer op keer interessante inkijkjes in wat zich nu allemaal buiten onze kijk om in de nachtelijke uren voltrekt. Daarbij heeft de film kleurrijke animaties en een dosis geslaagde humor, met een reeks fantasierijke personages die gaandeweg op het pad van Donker en Orion komen. Deze karakters (voornamelijk vrienden en collega’s van Donker) voelen qua persoonlijkheid een tikkeltje als de personages uit ‘Inside Out’ (2015) van Pixar, maar verschillen qua ontwerp gelukkig net genoeg om niet als louter plagiaat te worden afgedaan.

Het beste aspect van ‘Orion and the Dark’ is dat Kaufman ervoor gekozen heeft om een filmbewerking voor zowel kinderen als volwassenen te maken. Waar het boek van Emma Yarlett nogal aan de dunne kant is en niet verder gaat dan de nachtelijke trip van Donker en Orion, heeft Kaufman er wijselijk voor gekozen om de adaptatie uit te breiden en van een extra vertelperspectief te voorzien. De film is zodoende niet enkel een simpel verhaaltje over het overwinnen van je angsten, maar een diepere reis over wat het nu echt voor iemand betekent om continue bang te moeten zijn. Dit is onverwachte thematiek voor een gangbare animatiefilm, maar daarom niet minder welkom.

Behoort ‘Orion and the Dark’ met al die positieve eigenschappen tot een van Kaufmans pronkjuwelen? Nee, dat helaas niet. Een punt van kritiek is de rommelige laatste akte van de film, waarbij het verloop van de plot in een heuse stroomversnelling terechtkomt. Waar het verhaal bovendien eerder nog vrij uniek voelde, laat Kaufman hier wat serieuze steken vallen. Het slot is net iets te gemakkelijk en gepolijst voor een film die tot op dat punt juist toonde dat de dingen des levens vaak niet zo simpel in elkaar zitten. Deze beslissing voelt daarom ook niet als een keuze van Kaufman, maar als een aanpassing van de bazen bij DreamWorks, aangezien een animatiefilm met een jong publiek als doelgroep natuurlijk nooit té realistisch mag zijn.

Echter, in vergelijking met veel andere hedendaagse animatiefilms (en dan vooral titels uit de koker van DreamWorks zelf), mogen we bij ‘Orion and the Dark’ gerust spreken van een aangename verrassing. Kaufman injecteert de film met een nieuwe en frisse energie die we maar zelden ervaren. Hij geeft ons de soort animatiefilm waar we er meer van nodig hebben. Het brein van een oprechte artiest als Kaufman blijkt wederom vaardiger dan de oncreatieve geesten die zich vandaag de dag ook in de wereld van animatie hebben gevestigd.

Len Karstens

Waardering: 3.5

VOD-release: 2 februari 2024 (Netflix)