Return to Dust – Yin ru chen yan (2022)

Regie: Ruijun Li | 131 minuten | drama | Acteurs: Renlin Wu, Hai-Qing, Guangrui Yang, Dengping Zhao, Cailan Wang, Jiangui Zeng, Yunzhi Wu, Zhanhong Ma, Cuilan Wang, Caixia Xu, Shengfu Li, Min Zhang

Het gerucht gaat dat de Chinese overheid wil dat het plattelandsdrama ‘Return to Dust’ zo min mogelijk stof doet opwaaien. Zonder duidelijke redenen is het in het najaar van 2022 van Chinese streamingplatforms afgehaald en wordt er met geen woord meer over gerept op sociale media. En even later is er op het audiospoor van de film een klunzig happy end geplakt, terwijl de begeleidende beelden overduidelijk bitter smaken. Misschien liggen deze interventies aan het feit dat de film iets toont van de nietsontziende Chinese modernisering. Zo aarzelen maar weinigen in het verhaal om gretig gebruik te maken van een lucratieve overheidsregeling. Mensen kunnen een substantieel bedrag innen voor de sloop van plattelandshuisjes die op de familienaam staan. Plotseling heeft men hier en daar een familielid die naar iets beters mag uitkijken in de stad. Wat je verder ook van de film vindt, staat in ieder geval op dit vlak China er niet rooskleurig op.

Centraal staan twee verschoppelingen die om verdere reputatieschade voor de desbetreffende families te voorkomen aan elkaar worden gekoppeld. Zonder veel poespas is een gearrangeerd huwelijk geboren. Zij, Cao Guiying (Hai Qing), is licht lichamelijk gehandicapt en plast in haar broek. Bovendien kan ze geen nazaten voortbrengen. Hij, Ma Youtie (Wu Renlin), is een zwijgzame dagloner die liever een stukje land met zijn trouwe lastpakdier bewerkt dan zich overgeeft aan moderne fratsen (behalve televisie). Ongeacht hun gebreken en het gedwongen huwelijk bouwen de twee onwennige personen samen iets moois op, waaronder een eigen thuis.

De plichtsgetrouwe Youtie, die vaak met boerenwijsheden strooit, is zeer bewust van zijn lage maatschappelijke status. Hij doneert onder meer geregeld zijn uitzonderlijke bloedtype, van het pandasoort zoals ze het zelf gekscherend noemen, aan een zieke lokale zakenman. Youtie’s familie staat namelijk in het krijt bij deze invloedrijke man. Maar de bloedtransfusie regeling lijkt een gebed zonder einde. Daarbovenop is Youti enorm halsstarrig want hij wil nooit in het krijt staan bij iemand. Terwijl anderen om hem heen vooral nemen of bijbedoelingen hebben als ze iets geven, moet hij van zichzelf alles wat hij leent precies terug geven, al betreft het slechts enkele eieren.

De tedere kant van ‘Return to Dust’ balanceert op het randje van sentimentaliteit. Echter de eenvoudige, nochtans aandachtige cameravoering van regisseur Li Ruijun remt het melodrama gelukkig af. Daarnaast houdt de montage het tempo zoals je verwacht, die van het leven naar de seizoen getijden, voortkabbelend maar nooit te traag. Is de productie misschien buitenproportioneel nostalgisch over een manier van bestaan die wezenlijk onhoudbaar zijn? Enigszins. Alleen, alsof regisseur Li deze kritiek op voorhand verwachtte, is de film eveneens snoeihard over het bestaan in de buitengebieden van China. De moderniteitsdrift en de obsessie met financiële waarde maakt slachtoffers onder zowel mensen als, eigenlijk niet los van elkaar te zien, de natuur. Dus, hoewel ‘Return to Dust’ de eerdergenoemde drift aan het begin nog voornamelijk op de hak neemt, is het tegen het einde allesbehalve grappig meer. Eerder schrijnend en een aanklacht tegen inhumaan gedrag en het onbedachtzaam voorbijgaan aan eeuwenoude wijsheden in de samenleving.

Tot slot valt het op dat ook in Nederland de gecensureerde versie van ‘Return to Dust’ in omloop is. Is de oorspronkelijk versie niet meer te verkrijgbaar of is dit een stille getuigenis van het feit dat er op amateuristische wijze aan is gesleuteld?

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 19 januari 2023
VOD-release: 19 april 2023