Sparta (2022)

Regie: Ulrich Seidl | 100 minuten | drama | Acteurs: Georg Friedrich, Hans-Michael Rehberg, Florentina Elena Pop

Al voor de release van ‘Sparta’ stond de Oostenrijkse regisseur Ulrich Seidl bekend om zijn controversiële films. Over Oost-Europese prostituees, over bejaarde vrouwen en hun Keniaanse gigolo’s, over doorgeslagen religieuzen. ‘Sparta’ maakt het er allemaal niet beter op. Voor deze film over pedofilie gebruikte Seidl voor de kinderrollen Roemeense amateurjochies, die misschien wel en misschien niet op de hoogte waren van het onderwerp. Die jochies stelde hij bloot aan scènes die soms op het randje zijn. Controversieel dus, maar levert het ook weer een mooie film op?

In ‘Sparta’ ontmoeten we Ewald, de broer van afgegleden zanger en gigolo Richie, die we al kennen van voorganger ‘Rimini’ (‘Sparta’ is het tweede deel van een trilogie). Terwijl Richie zich vermaakt met zijn bejaarde fans, leidt Ewald een kalm leven in Roemenië, met een aardige baan en een langbenige vriendin. Maar schijn bedriegt. Ewald heeft moeite zijn pedoseksuele neigingen onder controle te houden. Dus bouwt hij een afgelegen verpauperde school om tot judoclub (Sparta), waarna een clubje kinderen zich aanmeldt voor de trainingen. Niet lang daarna plaatsen Ewald en de kinderen een hoge schutting om de club. Pottenkijkers niet gewenst.

Dit duistere verhaal komt traag op gang, wat de estheet Seidl de ruimte geeft om visueel uit te pakken. Diens kenmerkende strakke composities tonen de deprimerende schoonheid van hedendaags Roemenië. Brutalistische architectuur, hotels die ooit chic waren, kroegen die ellende en nostalgie combineren, straten waar de sneeuwsmurrie iedere winterse romantiek doet smelten. Ook keren we terug naar Oostenrijk, voor wat fraaie plaatjes in een verzorgingshuis en van een fotogeniek kerkhof.

Na dit visueel genot verblijven we voornamelijk in judoclub Sparta, bij Ewald en de jochies. Een omgeving waar je het liefst uit wilt ontsnappen. We zien hoe de pedoseksueel Ewald bijkans kapot gaat aan zijn verlangen, terwijl hij toch een soort vaderlijke vriendschap opbouwt met de kids. Tegelijk zien we een stel onschuldige kinderen die geen idee hebben wat hun coach eigenlijk van hen wil. Ook wordt Ewald steeds fysieker in zijn toenaderingen, zonder dat we hier seksuele handelingen zien of compleet naakte kids. Dat Ewald spiernaakt gaat douchen tussen zijn pupillen, is al heftig genoeg.

Zelfs zonder expliciete scènes, is het de Oostenrijkse regisseur gelukt om de kijker een extreem heftige en onaangename filmervaring te bezorgen, terwijl diezelfde kijker nooit helemaal weet wat hij met de hoofdpersoon aan moet. Daarbij vergeet Seidl zijn gebruikelijke thema’s niet, over de mens als gemankeerd wezen in een wereld waar de rijken de armen manipuleren en misbruiken. Het resultaat is even genuanceerd als verontrustend. Van een regisseur die dan misschien controversieel is, maar intussen wel kleine meesterwerken aflevert.

Henny Wouters

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 15 juni 2023