Tehran Taboo (2017)

Regie: Ali Soozandeh | 96 minuten | animatie, drama | Originele stemmencast: Farhad Abadinejad, Jasmina Ali, Rozita Assadollahy, Alireza Bayram, Sasan Behroozian, Zahra Amir Ebrahimi, Siir Eloglu, Adem Karaduman, Morteza Latif, Aida Loos, Payam Madjlessi, Arash Marandi, Hasan Ali Mete, Negar Mona Alizadeh, Thomas Nash, Ali Nasrabadi

Voor filmmakers die een maatschappelijke misstanden proberen aan te kaarten, is animatie een prachtige beeldvorm. Zeker als de filmers uit landen komen waar ze vervolgd kunnen worden omdat ze een mening hebben die afwijkt van die van de gevestigde orde. Ali Soozandeh woont weliswaar in Duitsland maar is geboren en getogen in Iran, een land dat zwaar gebukt gaat onder strenge islamitische wetgeving. In zijn debuutfilm ‘Tehran Taboo’ (2017) laat hij zien hoe jonge Iraniërs gedwongen worden die onderdrukkende wetten te breken, in hun zoektocht naar vrijheid en geluk. Want seks, drugs en rock ’n roll mogen officieel dan verboden zijn in Iran, dat betekent natuurlijk niet dat het niet voorkomt. Vanwege de kritische houding die Soozandeh aanneemt ten opzichte van het islamitische regime in zijn geboorteland en de dubbele moraal en daaruit voortvloeiende maatschappelijke problemen, kon hij ‘Tehran Taboo’ natuurlijk onmogelijk in Teheran zelf filmen. Hij had ervoor kunnen kiezen om zijn film op te nemen in een ander land in het Midden-Oosten, maar dat zou volgens hem niet werken. Om de film zo dicht mogelijk bij de realiteit te houden, koos hij ervoor om animatietechnieken te gebruiken. Teheran kon zo zo goed mogelijk worden nagetekend. Vervolgens liet Soozandeh acteurs de scènes spelen, waarna hij deze met behulp van de zogenaamde rotoscooptechniek als het ware werden overgetrokken en deze werden in de geanimeerde achtergronden geplaatst. Het resultaat is een animatiefilm die dicht genoeg bij de werkelijkheid staat dat het geloofwaardig is: dit is Teheran, de mensen zien eruit zoals inwoners van deze stad. Anderzijds zorgt de animatievorm voor net dat beetje afstand en anonimiteit dat in een samenleving als de Iraanse nodig is om dit soort controversiële thema’s aan te snijden. Want ook al maakte Soozandeh de film vanuit Duitsland, het is zeker de bedoeling dat zo veel mogelijk mensen in Iran zijn werk te zien krijgen.

‘Tehran Taboo’ volgt vier jonge mensen in hun poging persoonlijke en seksuele vrijheid na te jagen. Pari (Elmira Rafizadeh) is een alleenstaande moeder die zich gedwongen ziet haar lichaam te verkopen, om zo haar zoontje te kunnen onderhouden. De eerste keer dat we haar zien, zit ze bij een vreemde man in de auto en bevredigt ze hem oraal terwijl haar zoontje op de achterbank zit. De vader van het kind is verslaafd aan drugs en zit in de gevangenis. Het liefste zou ze zo snel mogelijk van hem scheiden, maar dat blijkt zo eenvoudig nog niet. En als ze dan eenmaal een rechter (Hasan Ali Mete) heeft gevonden die bereid is zijn handtekening te zetten onder haar scheidingsverzoek, stelt hij daar wel als voorwaarde tegenover dat ze zich beschikbaar stelt voor zijn seksuele behoeften. Ze hapt toe – wat moet ze anders? Bovendien regelt hij een appartementje voor haar en haar zoontje, dus zo’n slechte deal vindt ze het ook weer niet. Naast haar woont een jong stel dat op het punt staat voor het eerst ouders te worden. Hoewel ze het voordoen alsof ze hartstikke gelukkig zijn, valt dat nog te bezien. Sara (Zara Amir Ebrahimi) zou dolgraag aan het werk willen omdat ze zich opgesloten voelt in het huis (dat van haar schoonouders is), terwijl Mohsen (Alireza Bayram) liever ziet dat ze thuis blijft met hun kind. Als bankier verdient hij immers genoeg om voor het gezin te zorgen. Sara en haar vrijgevochten nieuwe buurvrouw Pari hebben een klik, maar ze kan niet bevroeden dat haar nieuwe vriendschap haar flink in de nesten brengt. Tenslotte hebben we de jonge muzikant Babak (Arash Marandi), die na een optreden een avontuurtje beleeft met de mooie Donya (Negar Mona Alizadeh). Het blijkt een one night stand met verstrekkende gevolgen, zo blijkt de volgende dag. Donya gaat namelijk binnenkort trouwen en nu kan ze haar maagdelijkheid niet meer bewijzen tegenover haar toekomstige echtgenoot. Het enige dat haar kan redden is een dure operatie, die Barak dan zou moeten betalen. Hij heeft echter geen idee waar hij dat geld vandaan moet halen.

Misstanden in het Iraanse regime in een animatievorm gegoten, dat zagen we eerder in ‘Persepolis’ (2007) van Marjane Satrapi. Ook in die film werd onderstreept dat het voornamelijk vrouwen zijn die het slachtoffer zijn van de dubbele moraal. Maar waar in ‘Persepolis’ een hoopvolle boodschap schuilging (‘blijf naar je idealen leven, zodat je voorouders niet voor niets strijdend ten onder zijn gegaan’), worden de levens van de vrouwen in ‘Tehran Taboo’ geschetst als pure tragedie. Waar is dat sprankje hoop, dat er ongetwijfeld ook moet zijn? Waar de keuze van een filmmaker voor animatie meestal ingegeven is door de wens zich te willen onderscheiden op creatief gebied, is dat met ‘Tehran Taboo’ niet het geval, of in elk geval niet het belangrijkste motief. Soozandeh wil zijn politieke punt maken en laat geen mogelijkheid onbenut om dat te doen. Gevolg daarvan is dat in vrijwel elke scène een statement wordt gemaakt of een vorm van politieke of religieuze onderdrukking wordt aangekaart, waardoor het wellicht een beetje te veel wordt. Soozandeh had dit beter kunnen doseren door een handjevol thema’s uit te kiezen en die grondig uit te werken. Het gaat namelijk niet om de kwantiteit, maar om de kwaliteit. Ondanks dat het eigenlijk een beetje te veel van het goede (of eigenlijk het kwade) is, en de film een wel erg zwartgallig beeld schetst van Teheran, maakte Ali Soozandeh met ‘Tehran Taboo’ een dapper en goed bedoelend debuut. Wellicht had het verhaal beter gewerkt als het in live action was opgenomen, maar met de keuze voor rotoscoop onderscheidt Soozandeh zich in elk geval wel.

Patricia Smagge

Waardering: 3

‘Tehran Taboo’ is in november 2018 te zien in filmtheaters door het hele land in het kader van Movies That Matter on tour.