The Day of the Triffids (1963)
Regie: Steve Sekely, Freddie Francis | 95 minuten | science fiction, horror | Acteurs: Howard Keel, Nicole Maurey, Janette Scott, Kieron Moore, Mervyn Johns, Ewan Roberts, Alison Leggat, Geoffrey Matthews, Janina Faye, Gilgi Hauser, John Tate, Colette Wilde, Carole Ann Ford
De film ‘The Day of the Triffids’ wijkt op de nodige punten af van het boek van John Wyndham en dat doet de film geen goed. Wat opvalt is niet zozeer de dreiging van de Triffids, maar de reductie van het verhaal tot een zoektocht naar een plek met betere leefomstandigheden. De spanning moet dan komen van de gebeurtenissen die zich onderweg voordoen, waarbij de Triffids slechts een van de gevaren zijn. Aan de karakters van de hoofdpersonen die voortdurend bezig zijn van hot naar her te trekken wordt nauwelijks aandacht besteed zodat identificatie door de kijker nauwelijks tot stand komt. De meeste identificatie komt tot stand met de wetenschapper en zijn vrouw die vastzitten op een eiland. Dit subplot lijkt misplaatst omdat hun. belevenissen losstaan van alle andere personen in de film. Snel rijst dan ook de vraag of het vinden van de uiteindelijke oplossing tegen de Triffids niet anders vormgegeven had kunnen worden, temeer daar er nu niet bepaald wetenschappelijke kennis voor nodig was…
Wat in de film vanaf het begin af aan opvalt is het gebruik van muziek. Muziek kan sfeerverhogend werken…indien op de juiste wijze toegepast… wat hier echter niet het geval is. Het volume van het geluid bij diverse gebeurtenissen lijkt aan te geven wat voor gewicht er aan de beelden van de diverse gevaren en de in elkaar stortende samenleving gehecht moet worden. Het volume doet er echter afbreuk aan vanwege de overdreven en bijna oorverdovende wijze waarop er gebruik van wordt gemaakt. Een beheerst gebruik van muziek zou beter geweest zijn aangezien de beelden van de ineenstorting van de menselijke beschaving veelzeggend genoeg zijn…
Wat dit betreft is er wel sfeer op diverse momenten. Londen in brand, al dan niet verlaten straten met blindelings rondtastende mensen….Parijs bijna volledig verlaten met overal gestrande auto’s…. de steeds spaarzamer opduikende mensen in de steeds verlatener streken… Het blijft een apart sfeertje wanneer de bijna niet weg te denken dagelijkse drukte in de samenleving is weggevallen en verlaten straten onderdeel van een spookstad lijken te zijn geworden…Jammer genoeg blijft de sfeervergrotende dreiging van de Triffids, op een enkele uitzondering na, hierbij grotendeels achter. Ze komen wel veelvuldig in beeld maar hun optreden is steeds van korte duur en blijft vooral beperkt tot het maken van een paar dodelijke slachtoffers her en der. De Triffids forceren slechts een enkele keer een massale doorbraak waarna hun toeslaan echter niet verder in beeld worden gebracht. Verder wordt hun dreiging een stuk verminderd wanneer blijkt dat ze op hun gehoor afgaan, waardoor ze als een kudde schapen verder moeiteloos weggeleid kunnen worden. Ook hun verspreiding over de aarde komt niet uit de verf aangezien ze voornamelijk op het platteland voorkomen en dan nog alleen in specifieke streken. Hun rol wordt gereduceerd tot een van de gevaren op de zoektocht van de hoofdpersonen in deze ineenstortende wereld en de titel van deze film wordt door hun ondergeschikte optreden niet gerechtvaardigd.
De scènes op het eiland leveren de meeste spanning en griezel op. Het gevecht met de Triffid komt hier goed uit de verf. Afgehakte lichaamsdelen resulteren bij de Triffid slechts in meerdere Triffid-exemplaren. Een claustrofobische sfeer wordt bereikt door de opgeworpen barricades. De diverse gevechten en spanning op het eiland bieden althans genoeg gelegenheid te demonstreren hoe de titel van de film beter tot zijn recht had kunnen komen…
Het einde van de film komt te snel en onverwacht. De gevonden ‘oplossing’ tegen de Triffids is niet of nauwelijks praktisch toepasbaar, waardoor de Triffids in aantal alleen nog maar zullen toenemen. Dit wordt aan het slot echter volledig genegeerd net als het feit dat zo goed als de gehele mensheid door blindheid is getroffen en daardoor ter dood is veroordeeld. Tijdens de film wordt wel erkend dat de mensheid een catastrofe ondergaat (‘death, starvation, pestilence, everyone caught in the midst of it doesn’ t have a chance’), maar later wordt er, alleen op grond van de oplossing tegen de Triffids, als afsluiting gemeld dat ‘mankind survived and once again had reason to give thanks’. Deze conclusie mist elke geloofwaardigheid en komt slechts lachwekkend over. Hoe de schamele overlevende restanten van de mensheid haar bijna volledige uitroeiing te boven moeten komen is iets wat zelfs bij benadering maar moeilijk voor te stellen is. Ook de afsluitende beelden van de kerk als symbool voor hoop voor de toekomst komen daardoor averechts over.
Een film die de plank misslaat op nogal wat punten. Het verhaal van Wyndham is gereduceerd tot een schijnbaar eeuwigdurende zoektocht naar betere omstandigheden. De Triffids spelen, op een enkele uitzondering na, een te ondergeschikte rol en de schreeuwende muziek op diverse momenten heeft een averechts effect. Het slot en de daaropvolgende getrokken conclusies zijn ongeloofwaardig en missen elk bestaansrecht. Voor de classic-liefhebbers waarbij de afwijkingen van het boek van Wyndham en de nodige tekortkomingen voor lief genomen moeten worden.
Frans Buitendijk
Waardering: 1.5
Bioscooprelease: 13 juni 1963