The Hateful Eight (2015)
Regie: Quentin Tarantino | 167 minuten | drama, thriller, western | Acteurs: Samuel L. Jackson, Kurt Russell, Tim Roth, Michael Madsen, Bruce Dern, Jennifer Jason Leigh, Channing Tatum, Michael Madsen, Demian Bichir, Walton Goggins, Zoë Bell, Bruce Del Castillo, Belinda Owino, Craig Stark, Keith Jefferson, Gene Jones, Lee Horsley Dana Gourrier, James Parks
Quentin Tarantino’s meest recente film had bijna het levenslicht niet gezien. Maar, ook al behoort ‘The Hateful Eight’ niet tot Tarantino’s beste werk, het is mooi dat het er toch van is gekomen. De controversiële filmmaker is gewoonweg niet in staat tot het maken van een slechte, of zelfs maar een middelmatige, film. Ondanks de onnodig excessieve speelduur en een wel erg vileine, bloeddorstige inslag, is ‘The Hateful Eight’ toch weer een uniek, onuitwisbaar stukje cinema geworden, vol met geweldige vertolkingen en fantastische dialogen.
Tarantino lijkt er van te genieten om de kijker op het verkeerde been te zetten. In ‘The Hateful Eight’ speelt hij duidelijk met genreconventies en de verwachtingen van de kijker. Om te beginnen schiet hij zijn film in een uitgestorven beeldformaat, Panavision 70 mm, en gewoon op film in plaats van digitaal. De beeldverhouding van maar liefst 1:2.76 is ronduit majestueus en laat je het bioscoopscherm van links naar rechts scannen en weer terug – alsof je naar een tenniswedstrijd zit te kijken – om je ervan te verzekeren dat je niets mist. Het is een beeldformaat dat gereserveerd lijkt voor epische films met grootse panoramabeelden van landschappen, maar in dit geval is de keuze hiervoor op zijn minst dubieus, om niet te zeggen één grote grap.
Tarantino begint ‘The Hateful Eight’ toepasselijk met weidse beelden van bergen en sneeuwvlaktes en laat koetspaarden in stijlvol slow motion door de sneeuw galopperen, begeleid door een lyrisch muzikaal thema van Ennio Morricone, alsof je naar een groots, emotioneel moment zit te kijken in ‘Once Upon a Time in the West’. Maar deze muzikale ‘cue’ is onverdiend en ongepast bijna. Van een melancholische, meeslepende scène is nog geen sprake (geweest) en nergens heb je maar de indruk dat de film als geheel deze kwalificaties zou kunnen krijgen (laten we wel wezen, een film van Tarantino, helemaal een met de titel ‘The Hateful Eight’, loopt dit risico niet snel). Bovendien, beste mensen, is ‘The Hateful Eight’ géén epische western, maar een ‘klein’ drama met een focus op dialoog en opmerkelijk weinig actie. De film ontvouwt zich verrassend genoeg als een ‘whodunnit’; een moordmysterie in de traditie van Agatha Christie, waarbij de handelingen zich grotendeels binnenshuis voltrekken.
Nu is het gelukkig niet alleen maar ‘spielerei’ van Tarantino en laat hij het brede kader zeker in zijn voordeel werken. Met zo’n grote ensemblecast, waarbij de (bloedlinke) personages zich in dezelfde ruimte bevinden, allemaal wat te verbergen hebben en elkaar continu in de gaten moeten houden, kan zo’n brede beeldverhouding erg effectief zijn. Je kunt veel personages en hun reacties gelijktijdig in één beeld vangen, zonder te hoeven veranderen van shot. Een paar keer maakt Tarantino hier heel handig gebruik van. Toch blijft de keuze voor het brede formaat over het algemeen twijfelachtig en zou de ‘intiemere’ 16:9-verhouding waarschijnlijk beter geschikt zijn geweest. Hiermee kunnen de belangrijke gezichten (en uitdrukkingen) van de personages immers meer het scherm domineren, waarmee de kijker beter deelgenoot wordt gemaakt van hun gedachten en gevoelens. Maar natuurlijk is juist het onorthodoxe ervan ook weer prikkelend.
‘The Hateful Eight’ is feitelijk een Tarantino-film die tot zijn basis is terug gebracht, of liever gezegd, waarin de meest kenmerkende aspecten van de films van Tarantino – zijn meesterlijke dialogen en shockerende, soms smakeloze geweldsexplosies – zijn uitgelicht en uitvergroot, en er verder weinig moeite is gedaan om veel context of opsmuk te leveren. Afgezien van de genoemde knipogen naar het westerngenre, is dit een behoorlijk rechttoe rechtaan moordmysterie. Er wordt niet echt een inkijkje gegeven in een interessante (sub)cultuur zoals bij andere (gangster)films van Tarantino het geval was. Ook is er niemand waar je je als kijker mee kan identificeren. Dit zijn gewoon acht hatelijke figuren die elkaar bijna drie uur lang proberen te doorgronden en af te troeven en elkaar naar het leven staan. Met fantastische personages en dialogen, dat dan weer wel.
Er wordt heel wat afgepraat in ‘The Hateful Eight’. Met uitzondering van een paar personages heeft iedereen zijn eigen moment(en) in de spotlights met een langgerekt achtergrondverhaal. De vorm van de film is ook zodanig dat de uiteindelijke spanning grotendeels uit dialoog voort moet komen en niet uit actie. Nu werkt dit vaak heel goed – we hebben het hier immers over Tarantino, die een meester is in het schrijven van prikkelende dialogen en altijd het beste weet te halen uit zijn acteurs – maar in de eerste helft van de film, als de sfeer nog relatief ontspannen is, wordt het geduld van de kijker soms behoorlijk op de proef gesteld, iets wat we eigenlijk niet van Tarantino gewend zijn. Het gekeuvel in de postkoets gaat maar door, en als premiejager John Ruth (Kurt Russel), gevangene Daisy (Jennifer Jason Leigh), mogelijke sheriff Chris Mannix (Walton Goggins) en premiejager Marquis Warren (Samuel L. Jackson) eindelijk aankomen in Minnie’s Haberdashery, ziet er het niet naar uit dat hier veel verandering in komt. Ja, er zijn andere personages die voor wat variatie zorgen, maar zodra er een lege fauteuil getoond wordt tegenover de stoïcijnse (ex-)generaal Sandy Smithers (Bruce Dern), weet je alweer waar het op uitdraait. Kom op Quentin, ‘get this show on the road!’
En toch… wanneer de ware intenties beter duidelijk worden, er zich iets van een plot gaat ontwikkelen, en de onderhuidse spanning steeds meer toeneemt, wordt de film zo onweerstaanbaar en meeslepend, dat je op het puntje van je stoel gaat zitten en bij elk woord aan de lippen hangt van de spreker. De personages zijn zo kleurrijk, met hun archaïsche taalgebruik en theatrale gedrag, en je bent zo benieuwd naar de uitkomst van deze hooggespannen situatie, dat ‘The Hateful Eight’ je toch bij de lurven weet te grijpen. Ondanks de hatelijke, grimmige sfeer, is er toch flink wat humor aanwezig, vooral door hoe iets gezegd wordt en minder door wát er gezegd wordt. Russell speelt John Ruth bijna ouderwets, als een snordraaiende harde bikkel, Demián Bichir is onderkoeld humoristisch met de weinige woorden die hij prevelt, en Tim Roth gaat heerlijk los als een bekakte, belezen Brit die alles erg amusant lijkt te vinden. De – vaak gewelddadige – pay-offs op eerdere scènes – bijvoorbeeld wanneer Warren zijn vraagtekens zet bij de afwezigheid van Minnie, de eigenaresse van de toko – zijn ook erg bevredigend, en belonen de kijker (voor een deel) voor zijn geduld. De tamelijk zieke, grove ‘spelletjes’ en bloedige confrontaties zullen niet ieders ‘kopje thee’ zijn, maar doen verder weinig af aan de kwaliteiten van de film. Een veredeld theaterstuk waarin lange tijd weinig gebeurt maar uiteindelijk toch enorm veel indruk weet te maken en meteen doet verlangen naar een tweede kijksessie, doet toch iets heel erg goed. Een ‘Tarantino’ met problemen dus, maar evengoed een must-see film.
Bart Rietvink
Waardering: 4
Bioscooprelease: 7 januari 2016
DVD- en blu-ray-release: 18 mei 2016