The Natural History of Destruction (2022)

Regie: Sergei Loznitsa | 112 minuten | Documentaire

Je hoeft geen filosoof te zijn om de bekende yin en yang van het bestaan te kennen. Liefde tegenover haat, ziek tegenover gezond, vrolijkheid tegenover verdriet. Een tegenstelling waar we het liever niet over hebben is die van schepping tegenover vernietiging. Niet omdat die geen rol speelt in ons leven, maar omdat die het beste en het slechtste in de mens samenbrengt. Dat levert een ongemakkelijk schouwspel op.

Wie daar nog aan twijfelt moet maar eens de documentaire ‘The Natural History of Destruction’ van de Oekraïense cineast Sergei Loznitsa bekijken. Met een aaneenschakeling van historische fragmenten laat Loznitsa ons de verschrikking zien van de bommen die tijdens de Tweede Wereldoorlog hele steden vernietigden. Daarbij wijst hij geen schuldige aan, we zien bommen op London en bommen op Hamburg. De vernieling kent geen grenzen.

‘The Natural History of Destruction’ begint met vrolijke zwart-wit beelden van een zonnige Duitse stad. Ingemixte blazersmuziek maakt het allemaal nog vrolijker. Wat volgt is even fascinerend als angstaanjagend. Vanuit een bommenwerper zien we een nachtelijk bombardement op een stad. We zien luchtafweer, ontploffingen, onbegrijpelijke luchtspiegelingen, en dat alles in steeds hogere vaart, met steeds heviger explosies.

In de daarop volgende sequenties zien we het resultaat van het bombardement, het wegruimen van puin en lijken, het werk in een wapenfabriek, vliegtuigen die worden geladen, de speech van een Engelse legerofficier in een hal vol fabrieksarbeiders. En dan weer een volgend bombardement. Waarna we begrijpen hoe opvallend raak de titel is: de getroffen steden ogen als een gebied na een natuurramp. Het zoeken naar slachtoffers, de eendrachtig samenwerkende hulpverleners, het onvermijdelijke bezoek aan het rampgebied van hotemetoten (Churchill, Göring).

Opvallend zijn ook de slimmigheidjes in stijl en structuur. De dreigende achtergrondgeluiden in het vredige Duitse stadje, de onbedoelde waarheden in de speech van de officier (over het waarnemen van de medemens), een heftige sequentie die begint met het openen van een bommenluik en eindigt met het sluiten ervan, een andere sequentie die bij elkaar wordt gehouden door een concertopname. En dan al die gezichten van mensen die soms scheppen, soms ruimen, soms vernietigen.

Het levert een film op waarvan sommige stukken net iets te lang duren maar die verder om door een ringetje te halen is. Een film die ons vertelt dat iedere oorlogshandeling ten diepste een daad van zelfvernietiging is. Een film die je soms naar adem doet happen, soms doet nadenken, maar vooral heel verdrietig stemt.

Henny Wouters

Waardering: 4

Bioscooprelease: 4 mei 2023