The Skull (1965)

Regie: Freddie Francis | 83 minuten | horror, thriller | Acteurs: Peter Cushing, Patrick Wymark, Jill Bennett, Nigel Green, Patrick Magee, Peter Woodthorpe, Michael Gough, George Coulouris, April Olrich, Maurice Good, Anna Palk, Frank Forsyth, Paul Stockman, Geoffrey Cheshiere, George Hildon, Jack Silk, Christopher Lee

Deze ‘The Skull’ van Amicus is gebaseerd op een verhaal van Robert Bloch en is van de hand van regisseur Freddie Francis die meerdere horrorfilms verdienstelijk heeft geregisseerd. In deze productie gaat het over de antiekverzamelaar Christopher Maitland die de hand weet te leggen op de schedel van Markies de Sade, een adellijk heerschap die een paar eeuwen geleden leefde en de geschiedenisboeken heeft gehaald door onder andere zijn sadistische praktijken. De openingsscènes spelen zich af vlak na de dood van de Markies in 1814 en zijn veelzeggend genoeg: nachtelijke beelden, een mistig en verlaten kerkhof, grafrovers, een schedel die uit een graf wordt gestolen… het is een sfeervol begin. En wanneer vlak daarna een van de rovers op gruwelijke wijze zijn einde vindt kan het vermoeden niet anders zijn dan dat met de opgegraven schedel er zich duistere tijden aan zullen dienen.

En dat is inderdaad het geval, hoewel anders dan wellicht op grond van de openingsscènes verwacht zou worden. Francis schakelt direct over naar de tegenwoordige tijd en laat kerkhoven of graven of iets van dien aard verder achterwege. Dit betekent niet dat deze film niet de moeite waard is. Francis hanteert een ingehouden aanpak, waarin hij de duistere invloed die er van de schedel uitgaat geleidelijk naar voren laat komen.

Francis gaat daarbij vakkundig te werk. Door zijn stijl van filmen, de gekozen camerahoeken, schaars verlichte decors en wat nachtmerrie-achtige opnamen ondersteund door sfeervolle beklemmende muziek weet hij van de schedel een voelbare dreiging uit te laten gaan en een duistere sfeer goed op te roepen en vast te houden in wat in een grotendeels psychologische thriller met bovennatuurlijke ondertonen blijkt uit te monden. Francis stelt namelijk de mentale aftakeling van antiekverzamelaar Maitland centraal wanneer deze steeds meer onder de demonische invloed van de schedel komt, zijn persoonlijkheid begint te veranderen en hij tot diverse misdaden overgaat. Deze misdaden gaan gepaard met het nodige geweld en leiden tot de nodige slachtoffers. Op een paar uitzonderingen na worden die echter niet al te expliciet in beeld gebracht, maar zodanig dat het past bij de vrij ingehouden aanpak waar regisseur Francis voor gekozen heeft. Niet dat deze film veel anders nodig heeft.

Waar het hier vooral om gaat is de duistere kracht die van de schedel uitgaat en het proces van mentale aftakeling waaraan de hoofdpersoon Maittand ten prooi valt en de psychologische horror waar hij doorheen gaat. En daar slaagt Francis keurig in, en wel op een zodanige wijze dat blijkt dat hij, door het een en ander op de juiste wijze te doseren en vorm te geven, niet eens zo veel nodig heeft om ‘The Skull’ tot een sfeervolle duistere film te maken. Jammer dan ook dat Francis geen groter budget tot zijn beschikking had om zijn vaardigheden in een grotere mate toe te kunnen passen.

Een nadeel van deze film is dat het verhaal wat simpeltjes overkomt. Een demon die bezit van een schedel heeft genomen en zijn bezitters in het ongeluk stort? Wat informatie over de achtergrond van de geest die in de schedel zit en die destijds ook van de markies bezit genomen zou hebben zou welkom zijn. Daarnaast kan de schedel ook zweven en straalt hij bij tijd en wijle licht uit. Dit om de uitstraling van de boosaardige geest die in de schedel huist te benadrukken en bepaalde ontwikkelingen mogelijk te maken. En dat lukt dan wel, maar het komt ook te ver gezocht en te overtrokken of onnodig over, ook omdat het in de voorbijkomende flashbacks niet nodig blijkt. Ook duren de ‘nachtmerries’ van Maitland soms te lang en is er soms sprake van een zekere traagheid. Qua speciale effecten is het een en ander wel weer verdienstelijk weergegeven en laten ze de bovennatuurlijke tinten in dit verhaal des te duidelijker tot uiting komen. Maar of dit soort beelden overtrokken of onnodig zijn of niet, de sfeer die regisseur Francis in dit verhaal oproept, mede door zijn vondsten bij zijn stijl van filmen, staat duidelijk voorop. En de diverse beelden van de schedel doen in elk geval geen afbreuk aan de dreiging die er van de schedel uitgaat en de duistere sfeer die in dit verhaal aanwezig is.

Een voorwaarde daarvoor is wel dat de personages die aan de kwalijke invloeden van de schedel ten prooi vallen geloofwaardig overkomen. Bijna traditioneel degelijk acteerwerk dan ook van horrorveteraan Peter Cushing die overtuigend de langzaam ontsporende en in de macht van de kwaadaardige schedel terechtkomende antiekverzamelaar Christopher Maitland neerzet. Vooral Cushings angstige, verwarde en bezeten gezichtsuitdrukkingen spreken boekdelen en leveren een onmisbare bijdrage aan de verwarring en de boosaardigheid die zich van zijn personage meester maakt. Ook keurig werk van medehorroracteur Christopher Lee als Maitland vriend Matthew Philips, hoewel Lee beduidend minder schermtijd krijgt. Daarnaast een opvallend en memorabel optreden van Patrick Wymark als de louche sjacheraar Anthony Marco. Ook de overige bij deze productie betrokken acteurs doen hun werk naar behoren. Het maakt deze ‘The Skull ‘ al met al tot een film met een broeierig dreigend en duister sfeertje met her en der de nodige nachtmerrie-achtige trekjes. Weinig al te expliciete taferelen en niet de beste in zijn soort ooit gemaakt, maar wel degelijk een aanrader voor liefhebbers van ingehouden en sfeervolle thrillers en horrorfilms.

Frans Buitendijk