The Stranger – Muukalainen (2008)

Regie: Jukka-Pekka Valkeapää | 105 minuten | drama | Acteurs: Vitali Bobrov, Emilia Ikäheimo, Pavel Lika, Jorma Tommila, Jorma Tommila, Heini Jaanus, Valmar Kass, Lauri-Kare Laos, Annabel Lepiste, Martin Loo, Carmen Oroperv, Armin Pajula, Maksim Podolski, Pauli Poranen, Hendrik Toompere, Ats-Anton Varustin

Een stomme jongen woont samen met zijn moeder aan de rand van het bos. Zij leven hier in relatieve rust tot op een dag een gewonde vreemdeling uit de bossen opduikt. Hun leven lijkt drastisch te veranderen.

De camera volgt continu de jongen bij zijn activiteiten van de dag en zijn tochten door het bos. Op deze manier is het net alsof je vanuit zijn ogen de wereld inkijkt en alles in je opneemt wat hij ziet. Om je totaal overgeven aan beelden, waarbij geluid tot een minimum wordt gereduceerd, is een stuk moeilijker dan het lijkt. Zo ook bij ‘The Stranger’, het vergt de volle concentratie om de eerste tien à vijftien minuten van de film uit te zitten. Wanneer je er dan eenmaal in zit, kun je je laten overspoelen door de visuele pracht die ‘The Stranger’ biedt. Hoogtepunt is de scène waarin de jongen een tochtje op zijn paard maakt en zich in doodsangst vastgrijpt aan de manen van zijn paard terwijl de natuur aan hem voorbij vliegt, een knap staaltje cinematografie met een bijna hallucinerend effect.

In ‘The Stranger’ wordt nauwelijks gesproken, regisseur Valkeapää kiest ervoor om verstilde beelden te tonen en laat het aan de kijker over om het grootste deel van het verhaal in te vullen. Door de kijker van zeer weinig informatie te voorzien onstaat wel enig gebrek aan diepgang in de verhaallijn.

Het ontbreken van stemmen is niet het enige zwijgende aspect aan de film, het gebruik van muzikale ondersteuning wordt ook tot een minimum beperkt. Het is zeker een risico om voor deze aanpak te kiezen omdat het mes aan twee kanten snijdt. Aan de ene kant maakt het de film een puurdere kijkervaring maar aan de andere kant is het ook moeilijker om aandacht vast te houden bij de film. De afwisseling in de muziek heeft namelijk (onbewust) veel invloed op de kijker en is vaak een bindende factor voor de overgang van twee op elkaar volgende scènes.

Valkeapää lijkt zijn stijl van filmen, en vooral de vele opnames van de natuur gedeeltelijk te ontlenen aan de Russische grootmeester Tarkovsky. Beide proberen zij de natuur, door veel gebruik te maken van longshots, tot een soort van magisch en mysterieus element te maken.

Scènes van krassende kraaien, een mysterieuze vreemdeling en de jongen die afdwaalt in een put in een bos dat omhuld wordt door nevels dragen bij aan een onheilspellende sfeer. Toch wordt het nergens echt overtuigend. Het lukt Valkeapää niet om de aandacht van de kijker echt vast te grijpen en te houden waardoor de film soms traag overkomt. Het minimalistische verhaal mist soms iets speciaals en soms sluipt er iets kils over de film, net dat tikje mist dat de visuele pracht ook inhoudelijk interessant kan maken.

Al met al is ‘The Stranger’ een hypnotiserende ervaring van een zeer talentvolle regisseur. Stel je geest ervoor open en smelt samen met de film.

Meinte van Egmond

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 27 augustus 2009