Thelma (2017)

Regie: Joachim Trier | 116 minuten | drama, romantiek, thriller | Acteurs: Eili Harboe, Kaya Wilkins, Henrik Rafaelsen, Ellen Dorrit Petersen, Ludvig Algeback, Isabel Christine Andreasen, Camilla Belsvik, Lars Berge, Vanessa Borgli, Grethe Eltervåg, Ingrid Giæver, Steinar Klouman Hallert, Oskar Pask

‘Thelma’, de vierde film van regisseur Joachim Trier, opent met een prachtig winters shot van een Noors meer, volkomen bedekt met ijs. Een klein meisje loopt achter haar vader aan, die een jachtgeweer met zich meedraagt. Als ze even later een jonge ree spotten in het besneeuwde bos, kan de dochter haar ogen niet van het prachtige dier afhouden. Vader legt aan, maar draait de loop van het geweer langzaam naar het achterhoofd van zijn dochter. Wanneer ze zich met grote ogen omdraait, is het moment al voorbij. Vader heeft het geweer laten zakken. Maar de plotselinge dreiging die er van de scène uitgaat, blijft de rest van de film hangen. Want wat is er met dit meisje, dat haar vader hiertoe aangezet heeft?

De dochter is uiteraard Thelma, en we ontmoetten haar opnieuw (nu gespeeld door Eili Harboe) wanneer ze als eerstejaars student in Oslo Biologie aan het studeren is. Het meisje met de grote ogen is veranderd in een knappe maar verlegen studente, die moeite heeft met sociale contacten. De boekenkast op haar studentenkamer is volledig leeg en ze leeft vrijwel letterlijk uit een koffer. Langzamerhand blijkt dat ze extreem beschermd is opgevoed in een streng christelijk gezin. Eigenlijk is het al een wonder dat haar ouders haar naar de universiteit hebben laten gaan, omdat ze niet alleen wetenschap lijken te wantrouwen (dat heb je immers niet nodig voor vertrouwen in God), maar ook nog eens dagelijkse telefonische updates van Thelma verlangen over haar doen en laten.

Maar Thelma is klaar om de wereld en vooral zichzelf te ontdekken. De eerste die haar hierin een handreiking geeft is mede-studente Anja (Kaya Wilkins). Na een eerste kort gesprek in de bibliotheek, krijgt Thelma echter een schijnbaar epileptische aanval, terwijl er kraaien tegen het raam vliegen. Anja maakt iets in haar los, dat ze niet in de hand heeft. En het is duidelijk dat het om iets bovennatuurlijks gaat. Terwijl Thelma worstelt met haar gevoelens voor Anja, krijgt ze meer aanvallen. Maar de doktoren kunnen geen aanwijzingen vinden voor epilepsie. Als een arts vervolgens meldt dat haar medische verleden blijk geeft van een zenuwinzinking als klein meisje, komen er plots onderdrukte herinneringen bij Thelma naar boven. En wordt langzaam duidelijk wat haar vader bezielde toen hij zijn geweer op haar richtte.

Meer prijsgeven dan dit, zou de filmbeleving verpesten. Het is genoeg om te weten dat ‘Thelma’ een bovennatuurlijke coming-of-age-thriller is. Stilistisch zeer fraai (met dank aan cinematograaf Jakob Ihre) en met een prikkelende thematiek (het scenario is, net als bij Joachim Triers andere films, mede geschreven door Eskil Vogt). Een associatie met Brian de Palma’s Stephen Kingverfilming ‘Carrie’ (1976) is snel gelegd. Ook daar ging het om een bovennatuurlijk coming-of-age-verhaal van een jonge vrouw die strenggelovig was opgevoed. Maar Trier brengt het genuanceerder en diept de belevingswereld van de ouders ook wat uit. Zowel Henrik Rafaelsen (vader Trond) als Ellen Dorrit Petersen (moeder Unni) zijn heel sterk. De eerste vanwege het begrip dat hij weet op te wekken van de kijker, de tweede vanwege de uiterst subtiele manier waarop ze uiteindelijk laat blijken doodsbang te zijn voor haar dochter.

Het motief (religieuze) repressie wordt fraai aangepakt, maar de film verliest wat aan verhalende kracht wanneer Thelma’s bovennatuurlijke gave meer naar de voorgrond komt. Er zijn allerlei interessante ethische vraagstukken aan haar krachten vast te knopen, maar die laat Trier liever aan de kijker over. Hij stuurt puur op de ervaring en het moet gezegd: dat doet hij bijzonder fraai. Er hangt een wonderschone sereniteit over de film, vergelijkbaar met ‘Let the Right One In’ (Tomas Alfredson, 2008). Eili Harboe is fantastisch als Thelma en haar chemie met Kaya Wilkins wekt kippenvel op, zo sterk. Dat de film het op verhalend vlak toch iets laat liggen, is spijtig. Maar hij biedt meer dan genoeg stof tot lang napraten, en de herkijkwaarde is bijzonder hoog.

Wouter de Boer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 7 december 2017
DVD-release: 3 april 2018