To the Moon (2020)
Regie: Tadhg O’Sullivan | 76 minuten | documentaire
De maan: tegelijkertijd van grote vanzelfsprekendheid als onophoudelijk enigmatisch. Oorsprong van eb en vloed. Bron van bijgeloof, weerwolfverhalen en andere sprookjes. Maar ook, heel nuchter bezien, een vorm van licht. Hoewel het de intensiteit van de zon mist, is het onmiskenbaar een manier om extra sfeer aan een beeld mee te geven. Het verschil tussen een opkomende maan en een hemellichaam dat zich ten volle glorie boven het landschap tentoonstelt geven totaal verschillende lichtaccenten. Ook het contrast tussen volle en nieuwe maan, met de wassende tussenvormen, is evident. Filmessay ‘To the Moon’ laat aan de hand van bestaande filmfragmenten zien hoe de verschillende maanvormen van invloed zijn op beeld en daardoor ook het algeheel narratief kunnen sturen.
Die fragmenten, de film doet in zijn vorm denken aan het werk van Mark Cousins, zijn van een zelfde verscheidenheid als de maan zelf. Variërend in kleur en kleurloosheid, van vroeger en van nu en afkomstig vanuit de hele wereld. In de spaarzame momenten dat er dialoog klinkt, is het vaak van dichterlijke aard. Het levert een al even poëtisch scala aan beelden op die de sierlijke diversiteit van de maan centraal stelt. Hoe divers ook, toch verschijnen er enkele gemene delers aan het oppervlak.
De film begint met een opkomende maan. Terwijl hij zijn tocht naar het hemelgewelf inzet, verandert zijn gloed het landschap in een glanzend deken. Het weinig contrastrijke licht wordt weerspiegeld op bergen en in meren. Het is een vaak terugkerend romantisch beeld, dat gepaard gaat met scènes die de liefde en een gevoel van anticipatie accentueren. Maar, doordat de maan hier ook lange schaduwen over het landschappen voert, ontstaat er tegelijkertijd een onderhuids gevoel van spanning.
Een gevoel dat steeds meer tot uiting komt met iedere volwassenwording van de maan, zowel in de vorm van de stijgende maan aan de horizon als de vorm die steeds meer in de richting van zijn volle gedaante toe groeit. Als bron van lichtreflectie wordt de maan steeds feller, het effect ervan op de mens parallel meebewegend. Contrasten worden groter en harder. Liefde verandert in lust. De gekheid slaat toe. Emoties komen tot een kookpunt.
Daarmee is de crux van de film benoemd. De maan is niet enkel een fraai filmisch stijlelement, maar roept ook, op een daadkrachtige manier, emoties op. Zowel bij personages als bij de toeschouwer. ‘To the Moon’ soort daarbij het meeste effect door die emoties niet actief te benoemen, maar juist door mee te gaan met de hypnotiserende filmpoëzie. Emoties moeten immers gevoeld worden. Als filmisch essay blijft ‘To the Moon’ daarbij op een krachtige manier bij de essentie van film zelf.
Wouter Los
Waardering: 4
Bioscooprelease: 22 juli 2021 (Previously Unreleased)