Tulip Fever (2017)

Regie: Justin Chadwick | 101 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Alicia Vikander, Dane DeHaan, Jack O’Connell, Holliday Grainger, Tom Hollander, Matthew Morrison, Kevin McKidd, Douglas Hodge, Joanna Scanlan, Zach Galifianakis, Judi Dench, Christoph Waltz, David Harewood, Alexandra Gilbreath, Cara Delevingne, Sebastian Armesto, Michael Nardone, Richard Alan Reid, Cornelius Booth, Cressida Bonas, Michael Smiley, James Dryden, Daisy Chadwick

De tulp is één van de meest Hollandse symbolen die er zijn. En dat terwijl de bloem hier van oorsprong helemaal niet vandaan komt. Handelaren namen de bollen vanaf de tweede helft van de zestiende eeuw vanuit Turkije mee, wat het begin van Europese tulpenteelt inluidde. Decennia later, in de Gouden Eeuw, bereikten de prijzen van de tulpenbollen extreme hoogten. Het recordbedrag waarvoor één enkele bol van de hand gedaan werd, is 3.000 gulden voor de paars-witte papegaaitulp Viceroi, in 1636. Van dat geld had de koper ook “twee karrenvrachten tarwe, vier karrenvrachten rogge, vier vette ossen, acht vette varkens, twaalf vette schapen, twee vaten wijn, vier vaten bier, twee tonnen boter, duizend pond kaas, een bed, een zilveren kelk, een aantal kledingstukken én een schip” kunnen kopen, zo staat in het pamflet ‘Claere ontdeckingh der dwaesheydt’ te lezen. In januari 1637 waren tulpenbollen ongeveer evenveel waard als een Amsterdams grachtenpand! Ook werd er gespeculeerd in opties op tulpen, die op dat moment nog in de grond zaten. De tulpenmanie wordt tegenwoordig gezien als de eerste economische bubbel in de wereldgeschiedenis.

Die bollengekte uit de Hollandse Gouden Eeuw vormt de achtergrond van de film ‘Tulip Fever’ (2017), een romantisch drama van regisseur Justin Chadwick, de man die met ‘The Other Boleyn Girl’ (2008) bewezen heeft met kostuumdrama uit de voeten te kunnen. Het scenario werd geschreven door Tom Stoppard – die een Oscar op de schouw heeft staan voor ‘Shakespeare in Love’ (1998) – naar een roman van Deborah Moggach. In het Amsterdam van de jaren 1630 wordt het 17-jarige weesmeisje Sophia (Alicia Vikander) door de overste van het klooster waar ze woont (gespeeld door niemand minder dan Dame Judi Dench) uitgehuwelijkt aan de veel oudere maar steenrijke handelaar Cornelis Sandvoort (Christophe Waltz). Hij snakt naar een erfgenaam, maar Sophia wil maar niet zwanger worden. Om toch voor een vorm van nalatenschap te zorgen, vraagt Cornelis de jonge kunstschilder Jan van Loos (Dane DeHaan) om hen en zijn mooie echtgenote op het witte doek te vereeuwigen. Dat Sophia weleens tot over haar oren verliefd zou kunnen worden op de schilder en een plan smeedt om aan haar liefdeloze huwelijk te kunnen ontsnappen, komt geen moment in hem op.

Maria (Holliday Grainger), de dienstmeid van huize Sandvoort die het goed kan vinden met Sophia, papt intussen aan met visverkoper Willem (Jack O’Connell) en de twee hebben grootse plannen samen. Willem speculeert op de tulpenmarkt, en doet dat niet onverdienstelijk; hij hoopt snel voldoende geld te hebben om een nieuw leven te kunnen beginnen en met Maria te kunnen trouwen. Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden loopt het echter anders en wordt Maria onbedoeld meegetrokken in de plannen van Jan en Sophia.

‘Tulip Fever’ lag al jaren op de plank en had in 2004 al moeten worden verfilmd, met Keira Knightley, Jim Broadbent en Jude Law in de hoofdrollen, John Madden als regisseur en Steven Spielberg als producent. Een nieuwe belastingmaatregel in Groot-Brittannië, waar de opnamen plaats moesten vinden, gooide echter roet in het eten. Tien jaar later was het de veelbesproken Harvey Weinstein die het project nieuw leven inblies. De release van de film werd meerdere malen uitgesteld, wat meestal geen goed teken is; bijna twee jaar na de oorspronkelijke releasedatum ging de film dan eindelijk in roulatie. ‘Tulip Fever’ ziet eruit om door een ringetje te halen. De kostuums, haar en make-up, sets, het productieontwerp en de muziek; het is allemaal met veel zorg en oog voor detail uitgewerkt. En ook al werd de film in zijn geheel in Groot-Brittannië gedraaid, het zeventiende-eeuwse Amsterdam wordt geloofwaardig neergezet. Met drie Oscarwinnende acteurs aan boord – Dench, Vikander en Waltz – valt er weinig te klagen.

Althans, dat zou je denken. ‘Tulip Fever’ laat echter enkele flinke steken vallen, met name op het gebied van scenario en casting. Grootste struikelblok is het totale gebrek aan chemie tussen Vikander en DeHaan. De passie zou van de twee af moeten spatten, maar daar zien we niets van terug in de film. Aangezien de romance tussen Sophia en Jan de katalysator is van het verhaal, stokt de film dus al voor hij goed en wel op gang is gekomen. Het kost ons bovendien moeite om mee te leven met dit stel; we voelen meer sympathie voor Cornelis, die misschien dodelijk saai is – en zijn geslachtsdeel aanspreekt met ‘mijn kleine soldaatje’ – maar wel zielsveel van zijn vrouw houdt. Voor de romantiek kijken we liever naar Maria en Willem, die wél een geloofwaardig verliefd koppel neerzetten. Aan het scenario rammelt ook het een en ander; het verhaal kent wel érg veel toevallig- en onwaarschijnlijkheden en het plan van Sophia en Jan is nogal potsierlijk. De dialogen leggen vooral veel uit, terwijl de beelden voor zich spreken, en voegen dus ook niet veel toe.

‘Tulip Fever’ had een prachtig kostuumdrama kunnen zijn, waarin een boeiend kijkje in het Holland van de zeventiende eeuw wordt gegeven en waarin de allereerste economische bubbel aller tijden een prominente rol heeft. Met topacteurs, waaronder drie Oscarwinnaars, in de gelederen in een prachtige, tot in de puntjes verzorgde productie. Jammer genoeg is ‘Tulip Fever’ dat niet. Aan veel voorwaarden is voldaan, maar het belangrijkste – een geloofwaardig plot en een meeslepende romance – ontbreekt jammer genoeg.

Patricia Smagge

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 31 augustus 2017
DVD-release: 17 januari 2018