Ukrainian Sheriffs (2015)
Regie: Roman Bondarchuk | 83 minuten | documentaire
De Oekraïense filmmaker Roman Bondarchuk sleepte met zijn film ‘Ukrainian Sheriffs’ (2015) de Special Jury Prize for Feature Length Documentary in de wacht tijdens het International Documentary Film Festival Amsterdam – kortweg IDFA. Deze Oekraïens/Lets/Duitse coproductie kwam tot stand met steun van het IDFA Bertha Fund en was in 2014 een project van de IDFAcademy Summer School. De jury liet zich inpakken door dit tragikomische portret van een markant sheriffduo in een zuid-Oekraïens gehucht. De alledaagse routine wordt bruut verstoord door de politieke ontwikkelingen in het land en de daarmee samenhangende dreiging van oorlog. Het is voor Bondarchuk zijn regiedebuut en hij maakt direct indruk met zijn kleurrijke schets van de beslommeringen in plattelandsdorp Stara Zboerivka, daarbij steeds een scherp oog houdend voor de absurditeit van de situaties.
De sheriffs Viktor en Volodja krijgen flink wat voor hun kiezen in dit rond de 1.800 zielen tellende gehucht, dat nabij de Krim ligt. Hun voornaamste problemen vormen burenruzies, dronkenschap, mishandeling en autopech, maar ze worden ook ingeschakeld om de vermissing van twee eenden op te lossen. Feit is dat de enorme werkloosheid, armoede en ongeletterdheid voor de nodige onrust zorgt. Viktor en Volodja rijden in hun gele Lada van incident naar incident: van een tierende buurvrouw en de vondst van een lijk tot gehannes met het uitklappen van een babywagen en de reïntegratie van klaploper Vova, die andermans honden opeet, maar net als ieder ander naar een normaal bestaan verlangt. Zo trekken de maanden voorbij, tot de politieke ontwikkelingen via de televisie het dorp bereiken en een separatist een wig drijft tussen de inwoners. Tegen de tijd dat de zeventigste Onafhankelijkheidsdag wordt gevierd, worden de mannen van het dorp opgeroepen voor het leger…
Hoewel de inwoners van Stara Zboerivka – waar de tijd al decennia lijkt stil te staan – in feite ver van het Oekraïens-Russische conflict staan, laat ‘Ukrainian Sheriffs’ goed zien hoe ook deze mensen in de oorlog getrokken worden, of ze nou willen of niet. Het is niet de hoofdmoot van de film, maar de achtergrond waartegen de gebeurtenissen zich afspelen en als een constante dreiging op de loer ligt. De grote troef van deze documentaire is dat Bondarchuk zijn verhaal vertelt door de ogen van het komisch duo Viktor en Volodja, waarbij het opvallend is dat juist degene die er het meest vervaarlijk uitziet (Volodja), eigenlijk de kalmste en meest meegaande van de twee is. Zestiger Viktor wil namelijk nog wel eens zijn geduld verliezen, wat weer leidt tot nog meer komische situaties. Zeker wanneer de heren in aanraking komen met de kleurrijkste inwoners van het dorp, zoals beroepsdronkaard Kolya, die regelrecht uit een klucht te zijn weggelopen. Bondachuk filmt de hilarische onderonsjes altijd met sympathie en respect voor de geportretteerden, wat zeker te prijzen valt.
Sinds 17 juli 2014 associëren we het Oekraïense platteland met de crash van vlucht MH17 van Malaysia Airlines, waarbij 298 mensen (onder wie 193 Nederlanders) om het leven kwamen. Hoewel Stara Zboerivka niet in dezelfde streek ligt als het gehucht waar het toestel ter aarde viel, doemt de ramp – één van de vele gevolgen van het Oekraïens-Russische gewapende conflict – ook in deze film ineens op en dreunt ze nog lang na. Na de rijke maar luchtige en humorvolle beslommeringen van de sheriffs, heeft deze onverwachte keiharde confrontatie met de realiteit van de oorlog een nóg krachtigere impact.
Patricia Smagge
‘Ukrainian Sheriffs’ is vanaf januari 2016 te zien in filmtheaters door het land, in het kader van The Best of IDFA on Tour 2015/2016.