Vice (2018)

Regie: Adam McKay | 133 minuten | biografie, komedie | Acteurs: Christian Bale, Amy Adams, Steve Carell, Sam Rockwell, Alison Pill, Eddie Marsan, Justin Kirk, LisaGay Hamilton, Jesse Plemons, Bill Camp, Don McManus, Lily Rabe, Shea Whigham, Stephen Adly Guirgis, Tyler Perry

Mike Pence. Zegt die naam je iets? Dan ben je een van de weinigen die weten dat hij de vicepresident van de Verenigde Staten onder Donald Trump is. Waar Pence een onopvallende rol vervult, was dat in de presidentsjaren onder George W. Bush wel anders. Dick Cheney kennen we namelijk allemaal. Door sommigen wordt hij de machtigste Amerikaanse politicus genoemd die het nooit tot president heeft geschopt. Dankzij zijn jarenlange ervaring als Congreslid, stafchef van het Witte Huis (op zijn 34e was hij de jongste ooit die deze rol bekleedde) en minister van Defensie, wist hij als tweede man achter de onervaren Bush junior ongekend invloedrijk te worden. Insiders menen dat hij achter de schermen degene was die aan de touwtjes trok en dat George W. slechts een stroman was. Hij was degene die onder valse voorwendselen besloot een nieuwe oorlog tegen Irak de beginnen, die het toestond om tijdens de verhoren op Guantanamo Bay martelingmethoden toe te staan en de macht van het Witte Huis verder uitbreidde. Dat is zeker de mening die filmmaker Adam McKay aanhangt. De man achter onder meer ‘The Big Short’ (2015), de film die de kredietcrisis tot hapklare brokken verwerkte en die de schrijver/regisseur de Oscar voor beste bewerkte scenario opleverde, past in zijn politieke satire ‘Vice’ (2018) dezelfde stijlfiguren toe als in ‘The Big Short’; ook nu wordt de kijker soms direct aangesproken door de personages en worden bepaalde ingewikkelde termen op een heldere, vaak ook komische wijze toegelicht.

In ‘Vice’ kruipt niemand minder dan Christian Bale in de huid van Dick Cheney. We zien hoe hij in zijn studentenjaren meer dronk dan met zijn neus in de boeken zat. Toch zou hij in de jaren die volgden uitgroeien tot een geslepen politicus die zich op geraffineerde wijze een weg naar het pluche baande. Zijn vrouw Lynne (Amy Adams) geldt als grote aanjager. Zij weet hem, nadat hij vanwege zijn drankprobleem van Yale is afgeschopt en vervolgens betrapt wordt op rijden onder invloed, ervan te overtuigen dat hij het roer moet omgooien. Vijf jaar later zien we hem stage lopen in het Witte Huis, als assistent van Donald Rumsfeldt (Steve Carrell), op dat moment een van de belangrijkste adviseurs van president Nixon. Als hij de besprekingen tussen de president en diens veiligheidsadviseur Henry Kissinger over een geheime aanval op Cambodja opvangt, dringt pas echt tot hem door wat politieke macht is en waar die ligt: niet zozeer vol in het zicht, maar achter de schermen. Het is het begin van Cheneys onuitputtelijke streven naar macht, die hem uiteindelijk brengt tot ‘running mate’ van George W. Bush (Sam Rockwell); in het hart van de politieke wereldmacht.

Hoewel de gebeurtenissen gebaseerd zijn op waargebeurde feiten, mag het duidelijk zijn dat McKay er met zijn eigen, linkse, bril naar de gebeurtenissen kijkt. Op soms schalkse, maar soms ook vileine wijze laat hij die mening doorschemeren met de vervreemdende stijlelementen die we van hem kennen. Bijvoorbeeld door met vervroegd voorbijtrekkende eindcredits de suggestie te wekken dat het beter voor de VS en de wereld zou zijn geweest als Cheney zich voortijdig uit de politiek zou hebben teruggetrokken. Ook is er een hilarische scène waarin Dick en zijn vrouw ineens uitbarsten in Shakespeariaanse volzinnen, als reactie op de achteloze, rechttoe-rechtaan taal die we verwachten in het dagelijks leven. De rol van de verteller (Jesse Plemons) heeft ook de nodige verrassingen in petto en van Cheneys hartkwalen maakt McKay een running gag. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de feestdis waaraan Cheney en zijn medewerkers een bacchanaal houden waarbij ze allerlei omstreden zaken voorgeschoteld krijgen alsof het gerechten zijn. Inperken van de rechten van gevangenen? Waterboarding? Ontvoeringen? Schep alles maar op! Een gortdroog onderwerp als politiek (en eerder in ‘The Big Short’ dus ook de kredietcrisis) wordt door zo’n absurdistisch en fantasierijk sausje ineens een stuk minder zwaar. Het onderstreept daarnaast ook dat McKay de persoon Cheney en zijn machtswellust en politieke kleur niet al te serieus neemt; hij lacht erom. Als een boer met kiespijn weliswaar, want zie waar de beslissingen van Cheney allemaal toe hebben geleid.

Desondanks probeert McKay zijn centrale personage ook enige diepgang mee te geven. Zo weigerde hij te stemmen tegen het homohuwelijk, uit liefde voor zijn lesbische dochter Mary. Ook gunt de regisseur Cheney het laatste woord richting de kijker, waarbij hij de retorische vraag stelt: wat zou u hebben gedaan als u in deze positie zou hebben gestaan? “Ik verontschuldig me er niet voor dat ik uw gezin heb beschermd.” Christian Bale (onderscheiden met een Golden Globe voor deze rol) onderging een ware transformatie – ‘Vice’ werd bekroond met de Oscar voor beste make-up en haarstyling – en is compleet onherkenbaar. Op papier is het lastig Cheney te spelen, want de beste man oogt en klinkt saaier dan saai. Zeker in dat licht bezien presteert Bale hier optimaal, want hij evenaart de kleurloosheid van Cheney maar dan zonder zelf kleurloos te worden. McKay benadrukt ook de rol van Lynne in het geheel; zij was het die Cheney wist om te buigen van alcoholische nietsnut tot ambitieuze politicus. Omdat hij indruk op haar wilde maken, ging hij tot het uiterste. Net als Bale verdiende ook de altijd geweldige Amy Adams een Oscarnominatie voor haar rol. Dat geldt ook voor Sam Rockwell, die een heerlijk warrige en onwetende Bush Jr. neerzet. In totaal waren er acht nominaties (naast de genoemde categorieën dong ‘Vice’ ook mee voor beste film, regisseur, origineel scenario en montage) van de Academy, plus een hele stoet andere accolades. Terecht? Ja, want ondanks de soms ongenuanceerde en subjectieve blik die McKay hier werpt op een van de belangrijkste Amerikaanse politici van de afgelopen decennia, weet hij met ‘Vice’ een stoffig thema en een stoffig hoofdpersonage op verfrissende wijze aan de man te brengen.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 28 februari 2019
DVD-release: 18 september 2019