Adem (2010)

Regie: Hans Van Nuffel | 98 minuten | drama | Acteurs: Stef Aerts, Wouter Hendrickx, Marie Vinck, Anemone Valcke, Gijs Scholten van Aschat, Rik Verheye, Ina Geerts, Kris Cuppens, Maarten Mertens, Anouar Amensour, Mark van den Bos, Jolente De Keersmaeker, Kasper Vandenberghe, Bart Hollanders

Op zijn zevende staat Tom ineens in een collegezaal voor een grote groep doktoren. Naast hem staat Xavier, een jongen die een aantal jaren ouder is. Zij worden als patiënten min of meer tentoongesteld en hun medische dossier wordt doorgenomen. De behandelend specialist houdt een wetenschappelijk betoog ondersteund door statistieken en vertelt terloops en nonchalant dat hun levensverwachting als cystic fibrosis-patiënten (taaislijmziekte) beperkt is.

Het verhaal ontwikkelt zich dan met sprongen in de tijd. We zien Tom terug als zeventienjarige. Hij is een geroutineerd ziekenhuisbezoeker geworden. Hij heeft een wat wilde vriendenkring. In de ziekenhuiskamer naast hem ligt Xavier, de jongen met wie hij tien jaar geleden al eens op het medisch podium stond. De voorspellingen zijn uitgekomen, hun toestand is achteruitgegaan. Tussen hen gaat het eerst wat moeizaam, maar dat verandert snel. Gehard door hun ziekte en hun ziekenhuiservaringen zijn zij weliswaar cynisch geworden, maar Xavier heeft daarbij een positieve levenshouding weten te bewaren. Zij maken ruwe grappen over hun eigen situatie en de sores van de ander: hoe goed zijn jouw aders eigenlijk nog door het vele prikken en hoe veel kun jij nog blazen?

Xaviers vriendin Anneleen lijdt aan dezelfde ziekte. Zij stopt hun relatie omdat zij de levensinstelling van Xavier toch te negatief vindt. Xavier wil absoluut geen kind, Anneleen wel. Zij accepteert het gegeven dat zij niet weet hoe lang zij voor een kind zal kunnen blijven zorgen, maar is van mening dat uiteindelijk niemand weet hoe oud hij wordt. De levensinstelling van iemand met beperkte levensverwachting is de centrale thematiek. Waar is het leven dan nog goed voor als die toekomstverwachtingen beperkt zijn? Hoe kijk je tegen die toekomst aan, waarom zou je nog gaan studeren als je leven nog kort is? Wil je een serieuze relatie aangaan of een kind hebben? Moet je misschien kiezen voor ‘leve de lol’ voor zolang als het duurt? Vragen waar de film uiteraard geen antwoord op kan geven, maar die wel aan de orde komen.

Vragen daarover worden in eerste instantie opgeworpen in de persoon van Toms broer Lucas, die ook aan de ziekte lijdt en er inmiddels slecht aan toe is. Lucas hamert er op dat Tom zijn talenten moet gebruiken en niet nihilistisch in het leven moet staan. De boodschap komt over, maar diverse ontwikkelingen hebben hun eigen invloed op de levens van Tom en Xavier. Anneleen komt, inmiddels zwanger, na acht maanden weer eens langs en zij maken gedrieën een kort reisje naar de kust. Alles is pais en vree. Tijdens dit uitstapje komt voor Lucas onverwacht een geschikte donorlong beschikbaar en de risicovolle transplantatie moet direct plaatsvinden. Lucas kan Tom niet telefonisch bereiken en dramatische ontwikkelingen volgen elkaar snel op. Tom leert in het ziekenhuis Eline (Anemone Valcke) kennen die wegens gevaar van besmetting in een isolatiekamer zit, afgesloten van andere patiënten. Hun eerste kus (gescheiden door het glas van de ruit) is ontroerend.

‘Adem’ is geen makkelijk scorende melodramatische tearjerker. De ziekenhuissfeer, de letterlijk vele benauwde momenten in het leven van deze patiënten is realistisch uitgewerkt, zwarte en cynische humor (vaak uit zelfbescherming) is volop aanwezig. Over delen van het scenario valt wel een noot te kraken: als een vriend van Tom een ziekenhuismedewerker een gebroken neus slaat, wuift de specialist van Tom dit ‘voorvalletje’ weg, niemand grijpt in of stelt vragen. In de kelderruimte ligt een groot deel van de ziekenhuisvoorraad aan medicijnen min of meer voor het grijpen. Tom en zijn vrienden kunnen die vrijwel zo meenemen en verkopen. Wat meer nuances zouden hier op hun plaats zijn geweest. Het camerawerk is daarentegen fraai, de koele sfeer van de ziekenhuisgangen goed gevangen. Het spel van Stef Aerts als Tom is gedegen, maar vooral Wouter Hendrickx overtuigt als Xavier.

Als filmverhaal zet ‘Adem’ personages wat recht-toe-recht-aan neer en de ontwikkelingen zijn licht voorspelbaar. Vooral de worsteling met de gevoelens van Tom en Xavier over hun levensverwachting en –invulling overtuigt, maar echt indringend is de dramatiek niet helemaal. ‘Adem’ is een gedegen, maar net geen adembenemend, debuut dat op momenten toch weet te ontroeren.

Rob Veerman

Waardering: 3

Bioscooprelease: 7 juli 2011