Force 10 from Navarone (1978)

Regie: Guy Hamilton | 118 minuten | actie, oorlog, avontuur | Acteurs: Robert Shaw, Harrison Ford, Barbara Bach, Edward Fox, Franco Nero, Carl Weathers, Richard Kiel, Alan Badel, Michael Byrne, Philip Latham, Angus MacInnes, Michael Sheard, Petar Buntic, Leslie Schofield, Anthony Langdon, Richard Hampton, Paul Humpoletz, Dicken Ashworth, Christopher Malcolm, Nick Ellsworth, Jonathan Blake, Roger Owen, Frances Mughan, Mike Sirett, Graeme Crowther, Jim Dowdall, Michael Osborne, Edward Peel, Michael Josephs, Jürgen Andersen, David Gretton, Paul Jerrico, Edward Kalinski, Robert Gillespie, Wolf Kahler, Hans Kahler, Ramiz Pasic

Aardig gemaakte oorlogsfilm, maar een teleurstellend “vervolg” op ‘The Guns of Navarone’, dat in alle opzichten verbleekt bij de illustere voorganger. De film is gebaseerd op het vervolgdeel dat Alistair MacLean zelf schreef op zijn succesroman. Omdat het zeventien jaar duurde voordat de filmversie van MacLeans boek werd uitgebracht, waren oorspronkelijke acteurs Gregory Peck en David Niven te oud geworden om hun rollen opnieuw te kunnen spelen. Hoewel de openingsscène beelden uit de oorspronkelijke film gebruikt, worden Robert Shaw en Edward Fox er ook ingemonteerd, zodat er nog de schijn van continuïteit gewekt wordt. Fox neemt hier de rol van Niven over als de explosievenexpert Miller. Hij geeft zijn personage zo’n beetje dezelfde maniertjes en nonchalante houding mee, al laat hij Nivens snor achterwege. Shaw was een groot acteur en het is spijtig dat hij overleed voordat de film werd uitgebracht. Zijn versie is Mallory wijkt enorm af van de wijze waarop Peck hetzelfde personage neerzette. Shaws Mallory heeft veel meer de ruwe bolster houding van de Engelse arbeidersklasse. Zijn vertolking kan helaas niet in de schaduw staan van Peck’s versie, al is het alleen maar de irritatie opwekkende manier waarop Shaw zijn kompaan “Milly” blijft noemen.  

Schrijver MacLean deed niet anders, maar het uitgangspunt van de film is er met de haren bijgesleept. De titel is alleen al een raar verzinsel, want de Amerikaanse commando’s van “Force 10” komen niet van Navarone en hebben er echt werkelijk niets mee te maken. Mallory en Miller krijgen de opdracht om Nikolai Leskovar te vermoorden. Deze Nikolai zou dan dezelfde Nikolai zijn, die in ‘Guns’ de wasbaas was van een Engelse basis (in die film was hij een dun, angstig mannetje, die de groep afluisterde in het eerste kwart van die film). Dat nu ineens blijkt dat deze Nikolai (met charisma gespeeld door Franco Nero) een hoge Duitse is, die nu bij de partizanen in Joegoslavië zit, is te belachelijk voor woorden.  

Maar het is niet enkel als vervolgfilm op een superieur origineel dat ‘Force 10 from Navarone’ tegenvalt. Los beschouwd van alle connecties met ‘Guns’, heeft deze film ook een aantal serieuze tekortkomingen. Het plot is onlogisch en zit zo vol gaten, dat er een Tiger-tank in makkelijk geparkeerd kan worden. Het elastiek van de geloofwaardigheid kan best een eindje opgerekt worden om een film spannender te maken, maar de makers zoeken hierbij de grenzen op. Eén van de grootste manco’s is de rol van Weathers als sergeant Weaver. Sowieso is hij totaal overbodig, maar zijn handelingen zijn daarbij ook nog op het bizarre af. Hij wordt geïntroduceerd als gevangene van de Militaire Politie, die toevallig voorbij komen rijden, als de groep een vliegtuig wil stelen. Als de MP’s buiten gevecht worden gesteld, springt Weaver zomaar mee aan boord, zonder verdere vragen te stellen. Wat heeft hij op zijn kerfstok dat hij zo graag mee wil op een levensgevaarlijke missie? Het wordt nooit uitgelegd. Erger nog, later houdt hij een dringende vluchtpoging op door Barnsby onder schot te houden, omdat hij uitleg en respect wil. Een dergelijke insubordinatie ten opzichte van een veel hogere officier, terwijl de Duitsers al aan komen stormen, tart elke logica. Hetzelfde geldt voor de trucjes die de commando’s gebruiken om de tegenstanders in de luren te leggen. Een kleuter zou er nog niet intrappen, maar hier tuinen de Duitsers er om de haverklap in. Je zou je bijna afvragen hoe ze in staat waren om driekwart van Europa te veroveren. 

Naast Shaw, Fox en Weathers een hoop bekende gezichten in de cast. Harrison Ford speelt hier luitenant-kolonel Barnsby, kersvers van de set van ‘Star Wars’ en kan alvast oefenen in het verslaan van de nazi’s voor zijn rol in de ‘Indiana Jones’ films. Ook draven Richard Kiel en Barbara Bach op, die hiervoor samen in ‘The Spy Who Loved Me’ speelden. Kiel, die “Jaws” speelde in deze film is, ondanks zijn enorme baard, vooral te herkennen aan zijn enorme lengte. Bach speelt, weliswaar met een afschuwelijk accent, behoorlijk als de partizane Maritza. Ze heeft dramatisch gezien in elk geval één van de interessantste rollen. Regisseur Hamilton maakte eerder vier James Bond films, waaronder ‘Goldfinger’ en hij weet prima hoe hij actiescènes moet regisseren. Wat actie, tempo en ontploffingen betreft heeft de kijker niets te klagen. Het wordt allemaal fotogeniek in beeld gebracht, maar daarmee is het beste wel gezegd. Voor fans van ‘The Guns of Navarone’ is het soms pijnlijk om naar te moeten kijken.

Hans Geurts

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 21 december 1978
DVD-release: 7 november 2018 (Retro Collection/Original Poster Collection #5)