Leningrad (2009)

Regie: Aleksandr Buravsky | 110 minuten | drama, oorlog | Acteurs: “Gabriel Byrne, Mira Sorvino, Aleksandr Abdulov, Vladimir Ilyin, Mikhail Efremov, Mikhail Trukhin, Yevgeni Sidikhin, Olga Sutulova, Kirill Lavrov, Armin Mueller-Stahl, Alexander Beyer, Aleksandr Filippenko, Mariya Golubkina, Sergey Nikonenko, Valentina Talyzina”

Heftige actiescènes en rustig drama wisselen elkaar gebalanceerd af waardoor ‘Leningrad’ verre van een oppervlakkige schiet- of oorlogsfilm blijft. In de beginminuten van de film doet ‘Leningrad’ even denken aan ‘Saving Private Ryan’. Na enkele minuten van schietgeweld, lawaai en bombardementen wordt abrupt het geluid afgesneden en zijn daar alleen nog de beelden van een heftig vuurgevecht en de close-ups van doorleefde soldatengezichten. Vanaf dat moment weet je dat schrijver en regisseur Aleksandr Buravsky de impact op de kijker in de hand heeft.

Met oog op ‘Saving Private Ryan’ kent ‘Leningrad’ overigens geen enkele andere overeenkomst. En eigenlijk ook niet met veel andere films uit het Tweede Wereldoorloggenre. ‘Leningrad’ biedt een frisse kijk op de Tweede Wereldoorlog omdat het vanuit het oogpunt van de Russen verteld wordt. Het communisme, de eer van het vaderland en de angst voor westerse spionnen bepaalden daar ook nog eens het gedrag van mensen. En dat zorgt voor karakteristieke personages waar Buravsky de juiste mensen voor heeft gevonden. Het resultaat is een groep authentieke acteurs waarvan je eigenlijk per direct vergeet dat ze überhaupt acteurs zijn. Al is het alleen maar om de diep doorleefde Russische gezichten waar het leed en de misère vanaf druipen.

Maar dan is er ook nog een ander feit waar veel andere films aan voorbij zijn gegaan, namelijk de uithongering van de ruim drie miljoen inwoners van Leningrad door de Duitsers. Een tragisch en verschrikkelijk gegeven dat hard de huiskamer binnen komt. Niet in de laatste plaats omdat Buravsky in deze film geen grote bevolkingsgroepen, bataljons en legers centraal zet, maar juist het dagelijkse leven van gewone mensen tegen de achtergrond van een grote oorlog. Het vertelt over het denken en doen van mensen die belangrijke basisbehoeften als eten en drinken moeten missen. Juist door in te zoomen op mensen wordt de harde werkelijkheid en omvang van de Tweede Wereldoorlog op voortreffelijke wijze kenbaar gemaakt. ‘Leningrad’ gaat dus over overleven en het beestachtige wat daarbij in mensen naar boven komt.

Overigens is in ‘Leningrad’ dus ook wel degelijk ruimte gelaten voor de grotere actiescènes. En daar is duidelijk niet op bespaard. Met het grote materieel, de vliegtuigen en tanks, de figuranten en een kapotgeschoten stad vertolkt Buravsky met dit episch drama een bitter stukje geschiedenis. Omdat de feitelijke setting zorgvuldig en realistisch is doorgevoerd kun je als kijker de stank in de loopgraven bijna ruiken en de kou van de winter voelen .Wel is het zo nu en dan opletten geblazen op de Russische namen en karakters. Ze zijn belangrijk in de rode draad van het verhaal.

‘Leningrad’ is een inhoudsvolle oorlogsfilm waar zowel de actie- als de dramaliefhebber wat aan zal hebben.

Tjeerd Kooistra