Les enfants du paradis (1945)

Regie: Marcel Carné | 190 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Arletty, Jean-Louis Barrault, Pierre Brasseur, Pierre Renoir, Maria Casares, Gaston Modot, Fabien Loris, Marcel Pérès, Palau, Etienne Decroux, Marcelle Monthil, Jacques Castelot, Albert Rémy, Robert Dhéry, Louis Salou, Marcel Herrand

Zwart-wit, meer dan drie uur lang en Franstalig. Ondanks deze “handicaps” is ‘Les enfants du paradis’ een van de mooiste films ooit uitgebracht. Het intelligente scenario van Jacques Prévert verhaalt over de tragische liefde tussen het model Claire Reine en de mimespeler Baptiste Debureau. De bijnaam van Claire Reine is ‘Garance’, een plant waaraan een vuurrode kleurstof kan worden onttrokken. En zij is vuurrood, zij is gepassioneerd.

Garance ziet haar liefde voor Baptiste en liefde in het algemeen als heel simpel. “Simple comme ´bonjour´”. Bij Baptiste is het complexer. Wat houdt Baptiste tegen Garance lief te hebben? In de eerste plaats zijn eigen ideeën: Garance moet uitsluitend van hem houden, anders hoeft het niet voor hem. Zo wijst hij haar aanbod om een nacht bij elkaar te blijven af. Ook zijn er anderen in de nabijheid die tussen Garance en Baptiste in staan. Nathalie, actrice en dochter van de directeur van het theater de Funambules, houdt van Baptiste, meer dan genoeg voor hun beiden.

Baptiste heeft drie concurrenten. Deze mannen houden ieder op hun eigen manier van Garance. De acteur Frederick Lemaître is aards, gul en verlangt geen exclusieve relatie. De schurk Larcenaire wil haar op een criminele manier beminnen; als er rivieren van bloed nodig zijn om Garance te geven wat zij wil, dan belooft hij daarvoor te zorgen. En er is de Graaf de Montray, met een hoofse liefde voor Garance. Als de spiegel die zij in het begin van de film als naaktmodel gebruikt, zo kijken de drie mannen naar Garance en zien zij weerkaatst wat ze graag willen zien. In de slotscène waarin Garance in een koets van Baptiste wegrijdt, is het een menigte klonen van Baptiste die hem beletten naar haar toe te gaan – velen gehuld in het witte Pierrot-kostuum (‘L’homme blanc’) waarin hij als mimespeler optreedt.

De setting van de film is het Parijs uit de tijd vóór de brede boulevards van Hausmann. De film speelt zich voornamelijk af in een overvolle straat (‘Le Boulevard du crime’) en het aanliggende theater de Funambules. ‘Paradis’ uit de titel van de film slaat op de engelenbak of het schellinkje in dit theater; hier zijn de goedkoopste plaatsen, met een volks, maar zeer deskundig publiek. Baptiste wordt in de Funambules een grote ster.

De werkelijkheid is op twee manieren deze theaterfilm binnengekomen. Sommige personages en personen waarnaar wordt verwezen, hebben echt bestaan. Baptiste Debureau was een beroemde Franse mimespeler die bepalend was voor hoe we nu tegen een Pierrot-figuur aankijken: triest, bleek en altijd hopeloos verliefd. Frederick Lemaître noemt de journalist Theophile Gautier; er wordt ook verteld dat Garance heeft geposeerd voor, heel toepasselijk, Ingres. Hij is immers bekend van de voluptueuze, erotische sensualiteit in zijn schilderijen. ‘Les enfants du paradis’ is opgenomen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hongerige figuranten kaapten soms eten voor de film weg. Jean-Louis Barrault verstopte zelfs mensen uit het verzet op de filmset. Een ‘ The Making of…’ documentaire zou dan ook moeten wijzen op de ongelofelijke omstandigheden waaronder deze film is gemaakt.

Maar neem de bijzondere omstandigheden weg en er blijft een fantastische film over. Het acteerwerk is ijzersterk. De decorontwerper heeft innovatief met het perspectief gespeeld door verder weg gelegen huizen aan de ‘Boulevard du crime’ scherp te laten aflopen en door de koetsen voor deze huizen op miniatuurformaat door dwergen te laten besturen. Zijn er geen minpunten? Misschien twee: er is geen echte karakterontwikkeling: eenieder is onmiddellijk verliefd, of al verliefd. En een klein punt, bij de kennismaking van Frederick en Garance denkt Frederick dat de bloemen rood zijn van de plant waar Garance haar bijnaam ontleent. Ze zijn echter geel.

Roberto Tjin

Waardering: 5

Bioscooprelease: 28 maart 1947
Bioscooprelease: 17 december 2015 (re-release)