The Rite (2011)

Regie: Mikael Håfström | 114 minuten | drama, horror, thriller | Acteurs: Anthony Hopkins, Colin O’Donoghue, Alice Braga, Ciarán Hinds, Toby Jones, Rutger Hauer, Marta Gastini, Maria Grazia Cucinotta, Arianna Veronesi, Andrea Calligari, Chris Marquette, Torrey DeVitto, Ben Cheetham, Marija Karan, Rosa Pianeta

Net zoals wanneer je een spannende film over haaien maakt je altijd met ‘Jaws’ vergeleken zult worden, zal de mate waarin je horrorfilm over duivelsuitdrijving zich verhoudt tot ‘The Exorcist’ altijd bepalen hoe je rolprent ontvangen wordt. Alleen daarom al verdient regisseur Mikael Hafstrom (bekend van onder andere ‘1408’) een pluim, omdat hij het aandurft een bovennatuurlijke thriller te maken, in een genre waarin het beste al decennia geleden gedaan lijkt te zijn. In ‘The Rite’ wordt het onderwerp behoorlijk serieus aangepakt. Het scenario is gebaseerd op de belevenissen van de Californische priester Gary Thomas, die weer vastgelegd zijn in het boek ‘The Rite: The Making of a Modern Exorcist’ door Matt Baglio.

In de film heet Gary Michael Kovac. Hij heeft geen gelukkige jeugd gehad. Zijn vader (puike rol van Rutger Hauer) heeft een begrafenisonderneming aan huis en alles wijst erop dat Michael in zijn voetsporen zal treden. Michael voelt er echter weinig voor en besluit een opleiding voor priester te gaan volgen. “Waarom priester?” wil zijn vriend weten. “Dat is nu eenmaal zo, de Kovacs in mijn familie worden begrafenisondernemer of priester,” luidt Michaels antwoord. Vier jaar later kan Michael zijn studie afronden, maar zijn geloof wankelt. Wanneer hij aangeeft toch niet door te willen zetten, wordt hij door de intuïtieve priester Matthew (Toby Jones) aangemoedigd een cursus exorcisme in Rome te gaan volgen. Omdat Michaels studiebeurs omgezet wordt in een schuld van bijna een ton als hij niet toestemt, zit er weinig anders op en vertrekt de agnostische jongeman naar Italië.

In Rome worden de theorielessen al snel omgezet in praktijklessen. Michael maakt er kennis met Lucas Trevant (Anthony Hopkins) en woont binnen een mum van tijd zijn eerste duivelsuitdrijving bij. Een jong en hoogzwanger meisje van een jaar of zestien beweert bezeten te zijn van de duivel. De behandeling van Trevant is minder spectaculair dan je zou verwachten. Hij prevelt wat Latijnse zinnen en hamert er vooral op dat de duivel zijn naam kenbaar maakt (tevergeefs overigens). Wanneer Michael na afloop zijn verbazing hierover uitspreekt komt de oude priester met een nu al memorabele oneliner: “Well, what did you expect? Spinning heads and pea soup?” Het is een leuke referentie aan de klassieker van William Friedkin en met deze zin maakt Hafstrom indirect zijn standpunt duidelijk: verwacht in ‘The Rite’ niet soortgelijke over-de-top scènes.

Ondanks dat Rosaria’s ogen in haar schedel verdwijnen, haar stem verandert en ze op een gegeven moment zelfs spijkers uithoest, blijft Michael sceptisch. Hij blijft van mening dat het arme kind eerder gebaat is bij een psychiater dan een priester. Het is erg interessant om zijn theorieën te horen; het levert in ieder geval gespreksstof voor na de film op. Maar uiteraard zal ook hij langzaam toe moeten geven dat er meer is tussen hemel en aarde…

Wanneer je van ‘The Rite’ verwacht dat de film je talloze keren laat schrikken en dat de film grossiert in bloederige of smerige exorcisme-scènes, moet je je verwachtingen flink bijstellen. ‘The Rite’ heeft wel een effectieve spanningsopbouw en een uitstekende onheilspellende sfeer, maar het blijft bij spaarzame schrikeffecten. Hafstroms film profiteert van de uitstekende acteerprestatie van Anthony Hopkins, die als onorthodoxe priester laat zien dat hij ook maar een mens van vlees en bloed is. Voor de hoofdrol is de nog onbekende acteur Colin O’Donoghue gekozen, die er weliswaar niet echt uitspringt, maar net een voldoende scoort. Een talentvollere acteur had zijn innerlijke strijd tussen wel of niet geloven beter kunnen verbeelden, maar zijn acteerwerk volstaat wel. In een wat onbelangrijke bijrol zien we Alice Braga, die op geloofwaardige wijze een journaliste speelt die om privéredenen geïnteresseerd is in het schrijven van een artikel over de exorcisme-opleiding. ‘The Rite’ is een degelijk gemaakte horror/thriller, die het moet hebben van de uitstekend acterende Hopkins (die deze rol waarschijnlijk in zijn slaap nog zou kunnen spelen), de effectieve sfeer en mooie cinematografie.

Monica Meijer

Waardering: 3

Bioscooprelease: 3 maart 2011