Agora (2009)
Regie: Alejandro Amenábar | 126 minuten | drama, avontuur, romantiek, geschiedenis | Acteurs: Rachel Weisz, Max Minghella, Oscar Isaac, Ashraf Barhom, Michael Lonsdale, Rupert Evans, Richard Durden, Sami Samir, Manuel Cauchi, Homayoun Ershadi, Oshri Cohen, Harry Borg, Charles Thake, Yousef ‘Joe’ Sweid
Het historisch drama ‘Agora’ is de vijfde langspeelfilm van de geboren Chileen Alejandro Amenábar. De vier voorgangers maakten alle diepe indruk, waarbij nummer vier, ‘Mar Adentro’, zelfs een Oscar won. Tussen de hedendaagse euthanasieproblematiek van die Oscarwinnaar en het historisch gekrakeel van ‘Agora’ zit op het eerste gezicht een wereld van verschil. Op het tweede gezicht is dat verschil verwaarloosbaar.
Hoewel het verhaal van ‘Agora’ zich afspeelt in de vijfde eeuw na Christus, komen we allerlei elementen tegen die ook in de 21e eeuw actueel zijn. Standbeelden worden omvergetrokken, boeken verbrand, godsdienstige fanatici transformeren tot martelaars en er is zelfs een legertje blauwhelmen, in de vorm van het Romeinse legioen dat de orde moet handhaven in de door godsdiensttwisten verscheurde stad Alexandrië. Daar knokken joden, christenen en aanhangers van de oude Egyptische goden om de macht.
Hoewel het verleidelijk is ‘Agora’ te zien als frontale aanval op religieus fanatisme, gaat het iets verder dan dat. De film richt zich vooral op de tegenstelling tussen dogmatisme en autonoom denken. Tegenover de fanatieke fundamentalisten in Alexandrië staat de filosofe Hypatia, die eerder gelooft in het stellen van de juiste vraag dan in de onfeilbaarheid van een gevonden antwoord. Niet dat het haar baat. We zien hoe het licht van de rede dooft ten gunste van een rigide wereldbeeld, wat uiteindelijk weer zou leiden tot de duistere middeleeuwen.
Het levert een deprimerend maar urgent drama op, waarin bloederige slachtpartijen worden afgewisseld met politiek gekonkel en met de wanhopige pogingen van wetenschappers om hun autonome positie te redden. Om de zoveel tijd zoomt de camera uit, om de aardbol te laten zien vanuit de ruimte. Alsof de regisseur wil zeggen dat de aarde en al het aards geploeter in al die eeuwen nauwelijks zijn veranderd. Wie het religieus, ideologisch en nationalistisch dogmatisme van de 21e eeuw bekijkt, zal hem daarin geen ongelijk geven.
Wie weinig op heeft met deze thematiek, kan zich vergapen aan de prachtige beelden van het oude Alexandrië of genieten van het spel van Rachel Weisz en Sami Samir. Iets minder geslaagd zijn de abrupte overgangen tussen geweldscènes en beschouwende scènes, terwijl de romantische verwikkelingen de boel alleen maar ophouden. Neemt niet weg dat ‘Agora’ een must-see is voor liefhebbers van intellectueel prikkelend drama. Minder publieksvriendelijk dan ‘Mar Adentro’, maar minstens zo humaan, urgent en overtuigend.
Henny Wouters
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 3 juni 2010