Allemaal lesbisch (2011)

Regie: Mildred Roethof | 68 minuten | documentaire

We mogen ons nog zo profileren als een ruimdenkend volkje, we zijn blijkbaar toch minder tolerant dan we altijd gedacht hadden. Vraag het maar eens aan homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders. Wie kent de niet de verhalen van homostellen die in hun eigen woonwijk weggepest worden of lesbische vrouwen die in elkaar geslagen worden als ze zich met hun vriendin in het openbaar vertonen? De documentaire ‘Allemaal lesbisch’ (2011) van Mildred Roethof (de dame die zich in ‘De Wereld Draait Door’ tegenover haar geïnterviewden moest verantwoorden voor haar serie ‘Rauw en Puur’, over ‘gangstermeisjes’ en de jeugdcultuur in Nederland) leert ons dat lesbiennes ook in de eenentwintigste eeuw nog tegen allerlei vooroordelen oplopen. Vooral religieus fanatisme vormt vaak een struikelblok. Dat heeft overigens weinig met de multiculturele samenleving te maken; tegenwoordig zijn het vooral moslims de naam hebben intolerant te zijn jegens homo’s en lesbiennes, maar de conservatieve protestanten hebben zich daar (in het verleden maar zeker ook het heden) net zo goed schuldig aan gemaakt.

Roethof gunt ons in haar film een kijkje in het leven van de moderne lesbische vrouw en laat zien hoe zij op hun eigen manier geworsteld hebben (of dat nog steeds doen) met hun coming-out. Saskia Wieringa bijvoorbeeld, directeur van het instituut voor vrouwengeschiedenis en goed voor een aantal heerlijke achttiende-eeuwse anekdotes, groeide op in de jaren zestig en zeventig, de tijd van de vrije liefde, maar ook zij werd geconfronteerd met homohaat toen ze eind jaren zeventig in het Vondelpark werd toegetakeld met stokken. Met een foto als bewijs. Actueler is het relaas van Ikram, een Marokkaanse vrouw die zes jaar geleden naar Nederland vluchtte omdat ze door haar familie niet geaccepteerd werd. Het is schokkend om te horen hoe haar vader, die ze naar eigen zeggen altijd bewonderde en die altijd zei dat ze zichzelf moest zijn, haar een half jaar lang opsloot in hun eigen huis, nadat ze had verteld dat ze op vrouwen valt. Haar moeder deed al die tijd niets, tot vader een paar dagen van huis was voor zijn werk en ze Ikram liet ‘ontsnappen’. ‘Je moet maken dat je wegkomt’, zei ze tegen haar bloedeigen dochter. Eenmaal in Nederland voelt ze zich bevrijd, maar omdat ze nog steeds doodbedreigingen ontvangt van haar broer, voelt ze zich niet altijd even veilig.

Daar tegenover staan de verhalen van Nederlandse vrouwen die ‘uit de kast’ kwamen, op het eerste gezicht met heel wat minder angsten dan Ikram, maar reken maar dat het voor hen net zo goed een bevrijding was. Het zijn stuk voor stuk sterke, bewonderenswaardige vrouwen die zich niet laten kennen en vechten voor wat ze waard zijn. Bianca Hagenbeek, bekend als winnares van het tweede seizoen van ‘Big Brother’, zette een organisatie ‘Let’s be open’ op om vrouwen die met hun seksualiteit worstelen te helpen. Ook organiseert ze Flirtation, women-only-feesten waar honderden vrouwen naartoe komen om elkaar te ontmoeten. Feesten waar ook Susanne, werkzaam als gedragstherapeute voor jonge vrouwen met een geestelijke achterstand, naartoe gaat. Dan zijn er nog dj Tamara en fotomodel Fabiana, zelfverzekerde jonge lesbiennes die hun plekje in de wereld inmiddels gevonden hebben. Dat geldt nog niet voor Gelieny, de jongste van de geïnterviewden die pas een jaar ‘uit de kast’ is en op moet boksen tegen de heersende normen en waarden van de strenggelovige gemeenschap waarin ze woont. Hoewel ze duidelijk bevrijd is sinds haar coming-out, heeft zij net als Ikram nog moeite lijkt te hebben om haar plekje te vinden. Maar beiden zijn op de goede weg.

‘Allemaal lesbisch’ toont een handvol vrouwen die wellicht ‘anders’ zijn, maar eigenlijk ook doodgewoon. Voor meiden die in hetzelfde schuitje zitten (of zaten) zal deze documentaire heel herkenbaar zijn en voor iedereen die nog niet ‘uit de kast’ is, kunnen de verhalen van deze vrouwen een inspiratie vormen. Het is jammer dat de film erg aan de oppervlakte blijft. Slechts sporadisch is er ruimte voor verdieping. Ook wordt er nogal een eenzijdig beeld geschetst, omdat geen poging gedaan wordt een genuanceerd beeld te geven van die mensen die liever willen dat een meisje als Gelieny ‘in de kast’ blijft. Misschien heeft Roethof haar film bewust luchtig en toegankelijke gehouden om een zo groot mogelijk publiek te trekken, wat ook te verdedigen is natuurlijk: ze richt haar film namelijk juist op mensen met vooroordelen en angsten rond homoseksualiteit. Zíj zouden hun vizier open moeten stellen voor iedereen die anders is, niet de vrouwen in de film zelf. Toch had wat meer diepgang en ruimte voor mensen die een andere kijk hebben op het verhaal haar documentaire zeker interessanter en beklijvender gemaakt.

Patricia Smagge