Dangerous Liaisons (1988)

Regie: Stephen Frears | 119 minuten | drama, romantiek | Acteurs :  Glenn Close, John Malkovich, Michelle Pfeiffer, Swoosie Kurtz, Keanu Reeves, Mildred Natwick, Uma Thurman, Peter Capaldi, Joe Sheridan, Valerie Gogan, Laura Benson, Joanna Pavlis, Nicholas Hawtrey, Paulo Abel Do Nascimento, François Lalande

‘Dangerous Liaisons’ is de doorbraak van John Malkovich op het witte doek, een hoogtepunt in de carrière van Glenn Close, die een jaar eerder al was doorgebroken met haar rol in ‘Fatal Attraction’ en een kroon op het werk van een van de meest veelzijdige regisseurs van deze tijd: Stephen Frears.

Frears die bij alle genres langs is geweest. Van art-house tot thriller, tot komedie, liefdesverhaal en historisch drama en met deze film dus de kostuumfilm. Een film waarmee hij voor lang de toon zet in het genre. Niet alleen door de heerlijke locaties en kostuums, maar ook door het scherp uitgevoerde verhaal, naar de brievenroman ‘Les liaisons dangereuses’ uit 1782 van Pierre Choderlos de Laclos. Dit boek werd meerdere malen verfilmd, maar deze versie is veruit de beste.

De voedingsbodem bestaat uit de decadentie van te rijke en verwende adel, die uit verveling vooral elkaar in de weg zit met irritante en soms gevaarlijke spelletjes, terwijl de armen met bosjes tegelijk om hen heen sterven. Niet dat die armen letterlijk een rol spelen in dit verhaal, maar het is de laag die eronder ligt en waarboven de leegte schrijnt.

Uiteraard hielpen kostuums en decors goed mee. Kosten noch moeite zijn gespaard om de authentieke sfeer van het Franse hof van voor de revolutie te pakken te krijgen. Authentieke locaties werden gebruikt en kostbare kostuums werden exact zo gemaakt zoals het in die tijd werd gedaan, met dezelfde stoffen en de zelfde patronen. Niet altijd makkelijk voor met name de actrices, die zich in onmenselijke korsetten en onmogelijke hoepelrokken moesten hijsen. En dan dat verhaal met al zijn intriges.

Een en ander heeft de acteurs behoorlijk geïnspireerd, want men gedraagt zich als vissen in het water en het is dan ook niet voor niets dat John Malkovich doorbrak met deze rol; hij blijkt de koning van de intriges, als acteur dan, gedreven en subtiel venijnig. Samen met zijn tegenspeelster, een eveneens zeer sterke Glenn Close, verbeeldt hij voortreffelijk die zinloosheid, die kwalijke wedijver, die alleen maar voortkomt uit domme verveling. Zij hebben niet door dat deze spelletjes met echte mensen hen uiteindelijk de echte kop gaat kosten, zowel emotioneel als fysiek.

Dit is namelijk een verhaal over hoe desastreus het is als je echte liefde laat ondersneeuwen door de eisen van een kille maatschappij en zo je eigen geluk ondermijnt. En hoe je daarmee je omgeving meesleept in de ellende. Daarmee is het thema tijdloos, maar het is ook dankzij de 18e eeuwse setting dat alles extra helder overkomt. Omdat die tijd aan het Franse Hof nu eenmaal het toppunt was van westerse decadentie, huichelarij en uiterlijke schijn. Het is maar goed dat die ellende snel voorbij was, toen de revolutie niet veel later korte metten maakte met de adellijke leefstijl, voor hun eigen bestwil zou je haast zeggen.

Geen film weet de sfeer aan het Franse Hof van Lodewijk de XV zo treffend te pakken. Het is zo goed, dat het zelfs niet stoort dat de filmmaker een Brit is en de acteurs allen Engelstalig zijn (en de film dus ook). Want met zo’n setting en zo’n acteursensemble zit je van het begin tot het eind op het puntje van je stoel. In 1999 heeft Roger Kumble het nog eens geprobeerd met ‘Cruel Intentions’, dat zich afspeelt in het nu en wordt gespeeld door hippe acteurs uit het Amerikaanse televisiecircuit. Overbodig te vermelden dat hij hiermee Frears nauwelijks naar de kroon steekt. ‘Dangerous Liaisons’ is gewoon te goed.

Arjen Dijkstra

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 3 mei 1989