David Byrne’s American Utopia – American Utopia (2020)

Recensie David Byrne's American Utopia CinemagazineRegie: Spike Lee | 105 minuten | documentaire, muziek | Met: David Byrne, Karl Mansfield, Mauro Refosco, Stephane San Juan, Angie Swan, Bobby Wooten Iii, Tendayi Kuumba, Tim Keiper, Chris Giarmo, Jacqueline Acevedo, Gustavo Di Dalva, Daniel Freedman

Louis van Gaal was ooit Zomergast, en maakte daar op karakteristieke wijze korte metten met de romantiek van de film ‘Titanic’. Het voorval kwam ondergetekende in herinnering na de openingsscène van de concertregistratie ‘David Byrne’s American Utopia’: gevoelsvolle muziek, en een man op sokken die een replica van het menselijk brein vasthoudt. Interessante combinatie.

De muziek van Byrne c.q. Talking Heads heeft enorme diepgang, zoals het hier gespeelde liefdeslied ‘This Must Be The Place’. Toch oogt Byrne eens te meer als een autistische ingenieur van de kunsten. ‘Who are these people?’ zegt hij vriendelijk grappend tegen de zaal. Performen kan hij wel, onze out-of-the box-denker van dienst.

Byrne is natuurlijk niet de enige zonderling met grote capaciteiten in de annalen van de popmuziek. Van Bob Dylan, Patti Smith en Lou Reed kan ook gezegd worden dat ze niet zijn geboren voor regulier intermenselijk verkeer. Op een podium kunnen ze zichzelf zijn, en de toeschouwer voelt dat.

‘The Pope don’t mean a thing to a dog’. Kom er maar op. Kunstenaars zijn de goden die ons leiden in een wereld zonder God. Ze praten met ons via de vierde wand, die niet doorbroken dient te worden. Dan blijken Byrne c.s. vaak knorrige heren of mevrouwen met een lelijk hondje, en dat zijn we zelf al.

‘David Byrne’s American Utopia’ is performancekunst pur sang in een Broadway-theater, met postmoderne fanfaremuzikanten, dansers en monologen. Byrne is gekleed als een villain uit een Bondfilm in de Koude Oorlog, en tovert de ene na de andere perfecte song uit zijn hemdsmouwen, als ook een gloedvol stukje antiraciaal activisme. Als dit niet te genieten valt?

Fans van Talking Heads kunnen er hun jaar mee goedmaken. Maar wat wil Byrne het grote publiek bieden? Elegantie in de vorm van werk en persoonlijkheid, nauwkeurig in beeld gebracht. In wezen een concertregistratie, geregisseerd door Spike Lee – erkend muziekliefhebber, maar geen specialist in het genre. Hoeft ook niet, het is volmaakt liefdewerk.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 4

Digitale download-release: 22 februari 2021 (o.a. Amazon Prime, iTunes, Google Play, Ziggo, Pathe Thuis)
Bioscooprelease: 10 juni 2021