David Lynch: The Art Life (2016)

Er zijn maar weinig regisseurs die zo bedreven zijn in het creëren van cinematografische enigma’s als de onvolprezen David Lynch. De vele geheimzinnige en cryptische sequenties in meesterwerken als ‘Mulholland Drive’, ‘Lost Highway’, ‘Inland Empire’ of ‘Twin Peaks’ bieden bijvoorbeeld al voldoende speculatievoer om talloze internetfora te vullen. Razend interessant dus om een inkijkje in de even ondoorgrondelijke als mateloos creatieve geest van Lynch te krijgen middels een diepgravende documentaire.

Wie vanuit die premisse start, zal wellicht echter een beetje teleurgesteld zijn na het bekijken van ‘David Lynch: The Art Life’. De film gaat namelijk maar mondjesmaat in op de rijke filmcarrière van de flamboyante regisseur. Het is dus zeker geen biopic in de klassieke zin van het woord. Verwacht ook geen openbaringen over zijn complexe en raadselachtige filmische creaties. Het blijft bij een enkele, in onnavolgbare Lynch-stijl opgelichte tip van de sluier zoals een nogal aparte anekdote uit zijn kindertijd die voor de goede verstaander op impliciete wijze een direct lijntje spant naar ‘Twin Peaks’.

Maar wat krijgen we dan wel te zien? De film biedt vooral een inblik in de jeugd, de creatieve wortels en het schilderwerk van de even veelzijdige als ongrijpbare kunstenaar David Lynch. Dat betekent dus vooral beelden van Lynch die in zijn woning of het naastgelegen atelier in opperste concentratie de hand legt aan een van zijn nieuwe kunstwerken of rustig vertellend, onderwijl stevig trekkend aan een sigaret, uitweidt over zijn artistieke aspiraties en jongere jaren. Het valt daarbij op dat zijn kunstwerken een manier zijn om ervaringen en herinneringen uit zijn jeugd te verwerken en om te zetten in iets dat zowel abstract als tastbaar is. Het is ook interessant om te zien dat veel van de getoonde kunstwerken ogen als de donkere producten van een getroebleerde geest, terwijl Lynch zelf vooral overkomt als een aimabele, vriendelijke en tamelijk open man, iemand die vooral goede en onbezorgde herinneringen koestert aan zijn jeugdjaren. Echt vreemd is dat natuurlijk ook weer niet, aangezien gewichtigheid en lichtvoetigheid in veel van zijn filmische creaties ook hand in hand gaan. Omdat Lynch zelf overduidelijk bepaalt wat hij wel of juist niet vertelt, heeft de filmmaker en kunstenaar te allen tijde de regie in handen. Het achterste van zijn tong krijgen we zelden te zien, maar het helpt dat Lynch een fantasievolle, humoristische en zeer eigenzinnige verhalenverteller is.

De ultieme Lynch-documentaire is ‘David Lynch: The Art Life’ zeker niet. Daarvoor vertelt de documentaire te weinig over de films van de regisseur en de hersenspinsels die aan dit cinematografische erfgoed ten grondslag hebben gelegen. Wat overblijft is een bij vlagen intrigerende, maar ook wat oppervlakkige rondleiding door een complex kunstenaarsbrein.

Frank Heinen