De GVR – The BFG (2016)

Regie: Steven Spielberg | 117 minuten | avontuur, familie, fantasie | Acteurs: Mark Rylance, Ruby Barnhill, Penelope Wilton, Jemaine Clement, Rebecca Hall, Rafe Spall, Bill Hader, Ólafur Darri Ólafsson, Adam Godley, Michael Adamthwaite, Daniel Bacon, Jonathan Holmes, Chris Gibbs, Paul Moniz de Sa, Marilyn Norry

Flitspoppen, mensbaksels en snoskommers. Fropskottel, wangdoedel en knotszwabber. De Britse schrijver Roald Dahl (1916-1990) heeft met zijn bijzondere taalgebruik via zijn kinderboeken vele nieuwe woorden geïntroduceerd. Ter ere van de honderdste geboortedag van Dahl wordt in september 2016 een Roald Dahl-woordenboek uitgebracht, waar al die unieke woorden in verzameld zijn. Het oeuvre van Dahl spreekt nog altijd tot de verbeelding. Niet alleen vanwege zijn onuitputtelijke creativiteit, maar ook doordat de verhalen stuk voor stuk vanuit het oogpunt van het kind geschreven zijn. ”Roald was ondeugend,” vertelt Quentin Blake, die veel van Dahls boeken van hun kenmerkende illustraties voorzag. “Een volwassene die zich als een kwajongen gedroeg. Hij spreekt zijn lezers, kinderen dus, aan als mensen van de wereld. Hij was een volwassene – en hij was groter en langer dan de meeste van ons – die aan hún kant stond. Ik denk dat dat eraan heeft bijgedragen dat zijn boeken nog altijd graag gelezen worden door de jeugd.”

Het fantasierijke werk van Dahl is ook voor filmmakers altijd een bron van inspiratie geweest. ‘The Witches’ (1990), ‘Matilda’ (1996), Tim Burtons ‘Charlie and the Chocolate Factory’ (2005) – en de klassieke versie met Gene Wilder als Willy Wonka uit 1971 – en ‘The Fantastic Mr. Fox’ (2009); de lijst is nog lang niet compleet. Steven Spielberg was decennialang geobsedeerd door Dahls boek ‘De GVR’ (in 1982 geschreven en opgedragen aan zijn twintig jaar eerder op zevenjarige leeftijd aan mazelen overleden oudste dochter Olivia); de eerste ideeën gingen al in 1991 op tafel. Robin Williams gold als de gedroomde vertolker van de titelrol, maar bij nader inzien was hij niet de juiste man om het brabbeltaaltje van de reus op een aansprekende manier de ether in te gooien. Spielberg zocht verder en hield onderwijl de technologische ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Jaren gingen voorbij, tot DreamWorks in 2011 instapte en Melissa Mathison (de vrouw achter het scenario van ‘E.T.’ (1982), nog zo’n familieklassieker van Spielberg, die de release van haar laatste geesteskind helaas niet meer mocht meemaken omdat ze in november 2015 overleed) een script inleverde dat ieders goedkeuring kreeg. In 2014 werd Mark Rylance, met wie Spielberg even daarvoor ‘Bridge of Spies’ (2015) had gedraaid – een rol waar Rylance een Oscar voor beste mannelijke bijrol voor zou krijgen – gecast als de grote vriendelijke reus. In tegenstelling tot de uitbundige Williams een heel ingetogen en subtiele performer, die je zonder enige moeite inpakt.

Voor iedereen die ‘De GVR’ (‘The BFG’) (2016) gaat kijken geldt het volgende advies: probeer niet alles te rationaliseren, maar ga mee in de fantasie en de magie van Roald Dahl. In zijn wereld bestaan daadwerkelijk reuzen, die rond het ‘spookuur’ door de steden struinen op zoek naar weeskinderen die ze uit hun bedjes kunnen plukken, om ze vervolgens lekker op te peuzelen. En dat één van hen daar niets van moet hebben. En laat de tienjarige boekenwurm Sophie (debutante Ruby Barnhill) een zekere nacht nou net die ene vriendelijke – en vegetarische – reus (Mark Rylance) ontmoeten, terwijl hij door de Londense straten scharrelt. Omdat eigenlijk niemand van het bestaan van de reuzen mag afweten (volwassenen zouden het toch maar verpesten), neemt de BFG Sophie mee naar Giant Country, maar het tweetal een bijzondere vriendschap ontwikkelen. Met zijn zeven meter is de BFG maar een onderdeurtje vergeleken bij de andere reuzen die in Giant Country wonen – en die naar huiveringwekkende namen als Fleshlumpeater, Bloodbottler, Bonecruncher en Childchewer luisteren. Wanneer zij ruiken dat er een mens in de buurt is, is het aan de BFG om zijn nieuwe beste vriendin te beschermen. En dat brengt het tweetal zelfs tot bij de Koningin van Groot-Brittannië (Penelope Wilton).

Spielberg en zijn team maken dankbaar gebruik van de nieuwste motion-capturetechnieken om de reuzen tot leven te wekken. Waar Fleshlumpeater en zijn maten geheel uit de fantasie van hun makers ontsproten zijn, zien we in de BFG daadwerkelijk de gelaatstrekken van Mark Rylance terug. Uiteraard is de acteur wel een beetje uit zijn proporties getrokken, maar zijn zachte uitstraling en verfijnde en subtiele trekjes heeft hij behouden, waardoor hij onze sympathie in no time gewonnen heeft. Zeker als we hem zijn koddige fantasietaaltje horen spreken weet de BFG ons hart te stelen. Ruby Barnhill is een vrij stereotype kindsterretje – soms een tikketje overacterend, bijdehand en eigenwijs. De jeugd zal zich door Sophies moed en onverschrokkenheid zeker aangesproken voelen. ‘De GVR’ trakteert ons op enkele magische scènes, waarvan die in Dream Country het meest tot de verbeelding spreekt. In een betoverende wereld, waar je alleen in kunt komen door je in een magische vijver te laten vallen, laat de BFG Sophie zien hoe hij overdag dromen vangt. Dromen die hij in potjes bewaart en ’s nachts bij slapende kinderen inblaast met zijn speciale droomtrompet. Want dáárom struint hij in de late uurtjes door de stad! Ondersteund door de beklijvende soundtrack van John Williams is deze dromerige scène het onbetwiste hoogtepunt van de film.

Wie de boeken van Roald Dahl kent, zal ‘De GVR’ (een Disney-DreamWorks-productie) wat aan de brave kant vinden. Dahl zorgde altijd dat zijn verhalen een scherp randje hadden, dat ze spannend en vaak ook een beetje griezelig waren en een onverwacht einde hadden. Spielbergs ‘De GVR’ is wel erg ‘Disney’ en mist een beetje de geest van Dahl. Zoals Dahl zelf ooit zei: “Ouders zijn bang dat hun kinderen nachtmerries van mijn boeken krijgen. Ze beseffen niet hoe taai hun kinderen zijn en nemen mijn verhalen te ernstig. Het zijn allemaal geweldige grappen.” Alleen de scène met de ‘whizzpoppers’ in Buckingham Palace ademt de kwajongensbravoure van Dahl. De brave uitwerking is een van de weinige kanttekeningen bij deze verder fascinerende film, die gedragen wordt door hoogstaande visuele technieken, de prachtige cinematografie van Januz Kaminski en een innemende hartverwarmende performance van Mark Rylance als de hakkelende vegetarische reus, die we allemaal wel als nieuwe beste vriend zouden willen hebben. Maar dan moet je je uiteraard wél laten meeslepen in dit moderne sprookje!

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 20 juli 2016
DVD- en blu-ray-release: 30 november 2016