De notenkraker en de toverfluit – Shchelkunchik i volshebnaya fleyta (2022)

Regie: Georgy Gitis, Viktor Glukhushin | 81 minuten | animatie, familie | Nederlandse stemmencast: Levi van Kempen, Vajèn van den Bosch, Huub Dikstaal, Kobe van Herwegen, Wiebe Pier Cnossen, Victor van Swaay, Marloes van den Heuvel, Marlies Somers, Jip Bartels, Veerle Burmeister, Leo Richardson, Maria Lindes, Anneke Beukman, Ewout Eggink, Joost Claes, Eline de Ruig, Franky Rampen, Dieter Spileers

Ernst Theodor Amadeus Hoffmann (1776-1822) was zijn tijd ver vooruit. Zijn Nußknacker und Mäusekönig, dat enkele jaren voor zijn dood in 1816 gepubliceerd werd, bevatte fantasie-elementen en gothische horror. Zijn werk inspireerde talloze andere 19e eeuwse literaire meesters, zoals Charles Dickens, Edgar Allan Poe en Emily Brontë. Tchaikovsky verwerkte de novelle als het wereldberoemde De notenkraker, een ballet dat nog altijd volle zalen trekt.

De Russische animatiefilm ‘De notenkraker en de toverfluit’ is eveneens lichtjes gebaseerd op het sprookje dat Hoffmann schreef voor kinderen en volwassenen. Zo’n breed publiek had de filmmaker niet voor ogen, deze produktie is puur op de jongste filmkijkers gericht – en dan met name de groep die nog niet veel kijkuren heeft gemaakt. De kwaliteit is namelijk benedenmaats, met name op inhoudelijk gebied.

Op Kerstavond voert Marie, hoofdpersoon in ‘De notenkraker en de toverfluit’ een ballet op voor gasten van haar moeder. Het applaus is luid, maar na afloop wacht geen enthousiast publiek. Een pandjesbaas komt Marie en haar moeder vertellen dat haar onlangs overleden vader een flinke schuld heeft achtergelaten (honderdduizend! In welke valuta dat is wordt handig weggelaten). Maar de creepy pandjesbaas, meneer Ratsma, heeft een voorstel: als Marie met hem trouwt, scheldt hij de schuld kwijt. Doet ze dat niet, dan belandt haar moeder in de gevangenis en wordt zij dakloos. Ze krijgt alvast een zoenoffer: een houten notenkraker.

Overmand door verdriet trekt Marie zich terug in haar kamer, waar ze uit pure melancholie een liedje zingt over dat het allemaal zoveel eenvoudiger was toen ze nog kind was. Door een magische – niet nader uitgelegde – kracht, raakt zij en haar speelgoed hierdoor betoverd: haar speelgoedbeesten en poppen komen tot leven en zij is op z’n Alice in Wonderlands verkleind. Ook de notenkraker blijkt levend.

Wat volgt is een warrig avontuur waarin Marie probeert de notenkraker – die in werkelijkheid een betoverde prins is – voor zonsopgang terug te halen naar haar kamer, omdat anders de betovering voor altijd blijft. Maar die missie komt in gevaar omdat de prins zélf een belangrijk doel heeft: zijn vader, de koning, wordt om de tuin geleid door zijn stiefmoeder, die in werkelijkheid een betoverde rat is. De hele hofhouding bestaat uit ratten. Doet de notenkraker hier niets aan, dan blijft dat voor altijd zo.

‘De notenkraker en de toverfluit’ is rommelig van opzet en geen van de personages zijn sprekend genoeg om mee te leven. De animatie is redelijk maar de film lijkt al tien jaar eerder te zijn gemaakt. De makers hebben – naast het werk van Hoffmann – ook goed gekeken naar andere spelers in het veld, zo zit er een (verder niet belangrijke) exacte kopie van Jasmine van Aladdin in. Ook andere scènes voelen gekopieerd uit bekendere successen. De film bevat een paar liedjes, die op één na (maar dat kan door de Nederlandse vertaling komen) geen indruk maken. Zoek je een goede animatiefilm voor je kind, dan zul je echt verder moeten zoeken dan deze.

Monica Meijer

Waardering: 2

Bioscooprelease: 15 december 2022
VOD-release: 2 maart 2023 (Pathé Thuis)