Dersu Uzala (1975)

Regie: Akira Kurosawa | 140 minuten | avontuur, biografie | Acteurs: Maksim Munzuk, Yuriy Solomon, Mikhail Bychkov

Akira Kurosawa is een hoeksteen van de moderne cinema, maar het liep voor de Japanse meester niet altijd op rolletjes. Nadat zijn film ‘Dodes’ka-den’ (1970) slechte internationale kritieken kreeg, probeerde Kurosawa een einde te maken aan zijn leven. Gelukkig faalde hij hierin en in 1973 vroeg de Russische filmstudio Mosfilm of hij een film kon maken over Dersu Uzala; een memoires over een nomade die jaagt in de taiga van Rusland en bevriend raakt met een groep soldaten die het gebied verkent. De film wint in 1975 niet alleen de Oscar voor beste internationale film, maar blaast ook nieuw leven in de carrière van Kurosawa.

‘Dersu Uzala’ is in veel opzichten een klassieke Kurosawa-film. Net als in zijn films over samurai tackelt hij in deze Russische film het contrast tussen oud en nieuw. De eenzame Dersu is een van de laatsten van zijn soort. Het ruige leven van de wilde natuur trotseren in barre omstandigheden wordt door een groep moderne soldaten belachelijk gemaakt wanneer ze Dersu uit de bosjes zien lopen. De kapitein van de militairen heeft bewondering voor de oude Dersu en al snel ontstaat er een hechte vriendschap.

De kracht van ‘Dersu Uzala’ zit in de band die ontstaat tussen de soldaten en de jager. Gaandeweg beginnen ze steeds meer respect voor elkaar te krijgen, wat leidt tot een hartverwarmende samenwerking. Kurosawa tovert het onvergeeflijke en rauwe Siberië om in een prachtige omgeving waar mens en natuur in balans staan. Het is moeilijk om geen zwak te krijgen voor de filosofie van de vergeten nomade. De film laat zien dat er vreugde en schoonheid is in de meest extreme omstandigheden. Muziek is niet nodig, het camerawerk en de locatie van filmen vormen een eigen harmonie, net zo mooi als die van de hoofdpersonages.

Desondanks dat ‘Dersu Uzala’ niet heel bekend is, heeft de film veel impact gehad op de originele ‘Star Wars’-trilogie van George Lucas. Leermeester Yoda heeft veel weg van Dersu. Een scène waarin de kapitein en Dersu een nacht lang moeten overleven in een sneeuwstorm doet wel erg veel denken aan Han Solo en Luke Skywalker die hetzelfde moeten doen op de ijsplaneet Hoth.

Er kan een parallel getrokken worden tussen ‘Dersu Uzala’ en de moderne samenleving van nu. Goed, Kurosawa had vast niet in gedachten dat iedereen in de toekomst de hele dag gekluisterd zou zijn aan een beeldscherm, maar de boodschap blijft relevant: kijk om naar de medemens en heb respect voor wat de natuur ons geeft. ‘Dersu Uzala’ schetst een beeld van hoe de meedogenloze maar fascinerende taiga ons kan laten verlangen naar echte vriendschappen in een simpelere tijd.

Job Vijftigschild

Waardering: 5