Onibaba (1964)

Regie: Kaneto Shindô | 103 minuten | drama, horror | Acteurs: Nobuko Otowa, Jitsuko Yoshimura, Kei Satô, Jûkichi Uno, Taiji Tonoyama, Someshô Matsumoto, Kentarô Kaji, Hosui Araya, Fudeko Tanaka, Michinori Yoshida

Een erotisch verhaal brengt vaak jaloezie met zich mee als er drie hoofdpersonen zijn, maar dat het uiteindelijk eindigt in een horrorscenario is toch enigszins opmerkelijk te noemen. ‘Onibaba’ (1964) begint met twee vrouwen, een oudere vrouw en haar schoondochter, die in het veertiende-eeuwse Japan in een afgelegen veld vol met riet wonen. Ze vermoorden verdwaalde samurai, verkopen hun spullen aan de lokale handelaar en gooien vervolgens de samurai in een diepe put midden in het riet. Het is een eenzaam en onzeker leven, maar zolang ze hun brood kunnen verdienen, denken ze niet aan vertrekken. Alles verandert wanneer hun buurman (Hachi) op een dag terugkeert nadat hij is ontsnapt uit een veldslag tussen twee clans. Aantrekkelijk en charismatisch is hij niet, maar voor de schoondochter is hij goed genoeg voor een verzetje. De jaloezie slaat toe wanneer de oudere vrouw erachter komt en ze besluit het heft in eigen handen te nemen.

‘Onibaba’ is gebaseerd op een oude Boeddhistische parabel over een vrouw die haar schoondochter probeert bang te maken omdat ze elke dag het huis verlaat om naar haar meester te gaan. Ze slaagt er niet in en Boeddha straft haar. Wegens spoilers wordt er niet dieper ingegaan op dit verhaal, omdat er een duidelijke overeenkomst is tussen de parabel en ‘Onibaba’. Wat ‘Onibaba’ toevoegt aan dit verhaal is een element van erotiek. De film laat verrassend veel naakt en expliciete scènes zien. Hollywoodfilms uit de jaren 60 kregen al op hun donder wanneer er een toilet in beeld kwam, maar de Japanse filmindustrie was in dat opzicht al een stuk vooruitstrevender. De erotische scènes zijn een belangrijk onderdeel van de plot en worden niet ingezet om de kijker wakker te houden. ‘Onibaba’ is namelijk geen horrorfilm vanaf de eerste minuut. Het is een traag verhaal over jaloezie dat zich langzaam maar zeker ombuigt tot een horrorscenario. Ondanks dat het horrorelement pas laat aan bod komt, ontstaat er een zekere spanning door de onheilspellende blik van de schoonmoeder en haar stiekeme achtervolging van de twee geliefden.

De Boeddhistische parabel is uiteraard religieus van aard, maar dat is ‘Onibaba’ niet. Toch is de essentie van het verhaal hetzelfde gebleven; wraakacties worden gestraft. De film laat al vroeg doorschemeren dat er een onheilspellend eind aan zit te komen. Regisseur Shindô doet dat op een erg slimme manier door de set te betrekken bij de plot. Tijdens de scènes die ’s nachts plaatsvinden, waait het hard op het veld van riet. Het riet steekt hoog boven de karakters uit en hierdoor ontstaat er een lugubere sfeer. Er is al weinig te zien door het riet en ’s nachts tasten de karakters al helemaal in het duister. En hoewel de vrouwen er onschuldig uitzien, blijven het uiteindelijk moordenaars. De film begint zelfs met de moord op twee nietsvermoedende samurai die worden neergestoken door de vrouwen. Niemand is veilig in het hoge riet, zelfs niet de sterke krijgers van de Japanse clans.

‘Onibaba’ laat een sterke indruk achter op de kijker. Het is een mysterieuze film die een onverwachte wending neemt naarmate het verhaal zich ontwikkelt en de kijker laat nadenken hoe ver je mag gaan om te mogen overleven. Met alle consequenties van dien.

Job Vijftigschild

Waardering: 4

Bioscooprelease: 26 januari 1967