Detroit (2017)
Regie: Kathryn Bigelow | 143 minuten | misdaad, drama, geschiedenis, thriller | Acteurs: John Boyega, Will Poulter, Algee Smith, Jacob Latimore, Jason Mitchell, Hannah Murray, Jack Reynor, Kaitlyn Dever, Ben O’Toole, John Krasinski, Anthony Mackie, Nathan Davis Jr., Petyon ‘Alex’ Smith, Malcolm David Kelley, Joseph David-Jones, Laz Alonso, Ephraim Sykes, Leon Thomas III, Gbenga Akinnagbe, Chris Chalk, Jeremy Strong
De zomer van 1967 was een lange en hete in de VS. En dat heeft niets met de temperatuur te maken. ‘The Long Hot Summer of 1967’ refereert namelijk aan de broeierige sfeer tussen blank en zwart, die tot maar liefst 159 rassenrellen in amper vier maanden tijd leidde. In steden als Cincinatti, Boston, Tampa, Newark, Milwaukee, Minneapolis, Atlanta en Buffalo liep de situatie flink uit de hand. Nergens was het echter zo erg als in Detroit, waar de onrust vijf dagen duurde en waar ooggetuigen spraken over de ‘hel op aarde’. Veteranen die net teruggekeerd waren vanuit Vietnam, beweerden dat het zelfs daar niet zo erg was als in hun thuisstad. Toen de troepen zich 27 juli 1967 begonnen terug te trekken, kon de schade worden opgemaakt: maar liefst 43 mensen vonden de dood (onder wie een meisje van slechts vier jaar oud), bijna 1.200 mensen raakten gewond en er werden meer dan 7.200 arrestaties verricht. Meer dan 2.500 winkels werden geplunderd en vernield of in brand gestoken, 388 gezinnen waren plotseling dakloos en 412 gebouwen gebouwen waren dusdanig toegetakeld dat ze gesloopt moesten worden. De economische schade werd geschat tussen de 40 en 45 miljoen dollar. Cijfers om van te duizelen. Het geweld in Detroit wakkerde bovendien rellen in andere steden – in de staat Michigan maar ook daarbuiten – aan.
Kathryn Bigelow, de eerste en vooralsnog enige vrouwelijke regisseur die een Oscar voor beste regie op de schouw heeft staan (voor de oorlogsthriller ‘The Hurt Locker’ uit 2008), liet zich door de rassenrellen uit 1967 – en recente onrust in steden als Ferguson en New York City door politiegeweld jegens zwarte jongeren – inspireren voor haar historische misdaaddrama ‘Detroit’ (2017). Ze werkt, net als bij ‘The Hurt Locker’ en ‘Zero Dark Thirty’ (2012), samen met scenarioschrijver Mark Boal, die net als zij de zaken graag met haast documentair aandoend realisme aanpakt. We vallen in de film op het moment dat de politie een illegale nachtclub (een zogenaamde ‘blind pig’) aan 12th Street bestormt, waar net een feestje aan de gang is om twee teruggekeerde Vietnam-veteranen welkom thuis te heten. Terwijl de nachtclubgangers gearresteerd worden, ontstaat op straat onrust. Mensen roepen naar de agenten, gooien stenen naar ze en niet veel later worden ruiten van winkels ingegooid en fikkies gestookt. De situatie wordt steeds grimmiger en gouverneur van de staat Michigan schakelt de National Guard en paratroopers in om de orde te helpen herstellen. Larry Reed (Algee Smith) is een jonge, veelbelovende zanger die met zijn R’nB-groepje The Dramatics op het punt staat te debuteren in de Motown Revue in het Fox Theater in Detroit. Nog even en ze zijn aan de beurt, maar tijdens het optreden van Martha Reeves en The Vandella’s wordt iedereen gesommeerd om, vanwege de rellen op straat, het gebouw te verlaten en snel naar huis te gaan. Een teleurgestelde Reed druipt met zijn beste vriend Fred Temple (Jacob Latimore) af en zoekt onderdak in het nabij zijnde Algiers Motel.
Daar komen ze in contact met Julie en Karen (Hannah Murray en Kaitlyn Dever), twee blanke meisjes uit Ohio die hen voorstellen aan hun vrienden Carl Cooper (Jason Mitchell) en Aubrey Pollard (Nathan Davis Jr.). De mannen jutten elkaar een beetje op en Carl besluit een geintje uit te halen met een starterpistool. Binnen de kortste keren staat de politie op de stoep van het Algiers Motel, op zoek naar een vermeende sluipschutter. Agent Philip Krauss (Will Poulter) is er een van het onbuigzame soort, die al eerder aantoonde er niet voor terug te deinzen om geweld te gebruiken. Hij weet bovendien zijn secondanten Demens (Jack Reynor) en Flynn (Ben O’Toole) in zijn sadistische spelletje mee te slepen. Melvin Dismukes (John Boyega), een zwarte bewaker die is ingehuurd om een winkel te beschermen tegen plunderaars, ontdekt dat er iets niet pluis is in het Algiers Motel en besluit op onderzoek uit te gaan.
‘Detroit’ is opgedeeld in drie delen; in het eerste deel worden we mee teruggenomen naar de 12th Street van 1967. De sfeer en toon wordt gezet, personages worden geïntroduceerd en dankzij de realistische, rauwe stijl die Bigelow hanteert heb je het gevoel dat je er zelf bij bent. Het middendeel, verreweg het grootste gedeelte van de film, draait om de verschrikkelijke gebeurtenissen in het Algiers Motel. Hier is ‘Detroit’ op zijn best: beklemmend, confronterend, zenuwslopend. Wegkijken is niet mogelijk. Je ruikt zowat het angstzweet van de slachtoffers, zo tastbaar wordt het allemaal. Bigelow en Boal kozen ervoor de verteltijd en de vertelde tijd gelijk met elkaar te laten lopen, wat geweldig uitpakt. Na dat enerverende middendeel, maken ze echter een minder verstandige keuze door de film te laten eindigen met een bloedeloze rechtszaak en een al even mager uitgewerkte nasleep daarvan. Bevredigend is deze finale allerminst. Het is alsof er gekozen is om louter de feiten te presenteren, zonder te proberen de gebeurtenissen te duiden. Want ‘Detroit’ is absoluut een boeiende film, en zeker het middelste stuk grijpt je bij je keel en schudt je door elkaar. Maar over het hoe en waarom, laten Bigelow en Boal ons in het duister tasten.
Waarom liep het in 1967 in Detroit zo uit de hand? Hoe heeft het zover kunnen komen? Dat zijn vragen die je beantwoord wilt zien. De personages hadden ook gelaagder gekund; zeker de door Will Poulter prima gespeelde politieagent Philip Krauss wordt nogal eenzijdig neergezet. Wat zijn zíjn beweegredenen? En zo zijn er maar weinig personages die zoveel dimensies hebben dat ze daadwerkelijk sympathiek worden; de enige die daarbij in de buurt komt is de plichtsgetrouwe bewaker Melvin Dismukes, van wie we ergens wel kunnen begrijpen waarom hij niet ingrijpt in het Algiers Motel. Het acteerwerk is overigens in de breedte dik in orde. In kleinere rollen zien we onder anderen ook John Krasinski (‘The Office US’), Gbenga Akkinagbe (‘The Wire’) en Anthony Mackie (‘The Hurt Locker’). ‘Detroit’ zal Kathryn Bigelow waarschijnlijk geen tweede Oscar opleveren. Met precisie laat ze de gebeurtenissen van 1967 in ‘Motor City’ Detroit herleven; rassenrellen die de stad voorgoed hebben veranderd en getekend. Bovendien weet ze ons, met name in het broeierige en zenuwslopende middendeel, aan het scherm te kluisteren. Maar hoe nauwgezet ze de geschiedenis ook laat herleven, ze laat ons achter met te veel vragen. In het kader van #BlackLivesMatter en aanverwante bewegingen zijn we naarstig op zoek naar verklaringen. En die geeft ‘Detroit’ ons helaas niet.
Patricia Smagge
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 28 september 2017
DVD- en blu-ray-release: 21 februari 2018