Ed Wood (1994)

Regie: Tim Burton | 121 minuten | drama, komedie | Acteurs: Johnny Depp, Martin Landau, Sarah Jessica Parker, Patricia Arquette, Jeffrey Jones, Bill Murray, G.D. Spradlin, Vincent D’Onofrio, Mike Starr, Max Casella, Brent Hinkley, Lisa Marie, George ‘The Animal’ Steele, Juliet Landau, Clive Rosengren

Slechte publiciteit bestaat niet. Sterker nog, op een gegeven moment geldt: hoe slechter hoe beter. Het bestaan van de film ‘Ed Wood’ is hier een bewijs van. Deze film van Tim Burton verhaalt over de beroemde (of beruchte) regisseur Edward D. Wood, Jr. De goede man heeft de niet bepaald complimenterende titel gekregen van “Slechtste Regisseur Aller Tijden”, maar is in die hoedanigheid bekender geworden dan menige regisseur die zich in de middenmoot bevindt.

Ondanks en dankzij de slechte reputatie van Wood en zijn films heeft hij een cultstatus verworven en daarmee een groot aantal bewonderaars. De fascinatie voor de carrière van deze regisseur, gecombineerd met zijn spraakmakende privé-leven, heeft regisseur Tim Burton er (waarschijnlijk) toe bewogen een film rond zijn persoon te maken. Een film die in kwaliteit de producties van mijnheer Wood zelf gelukkig ver overstijgt.

De film is overwegend humoristisch en opgewekt van toon. Het is een eerbetoon aan Wood, zijn films en de filmcultuur van de jaren vijftig. Het geheel is voorzien van een knipoog, maar zonder Wood echt te bespotten. Wood wordt getoond als een enthousiaste filmmaker met een hart van goud. Zijn optimisme en doorzettingsvermogen komen meteen in de opening van de film naar voren, wanneer een theaterproductie van Wood wordt afgekraakt, maar hij zelf positief reageert vanwege de complimenten voor de kostuums. Als hij vervolgens wat later van een producent hoort dat zijn eerste film, een semi-autobiografische film over zijn behoefte om in vrouwenkleding rond te lopen, de slechtste film is die hij ooit had gezien, verklaart Wood opgewekt dat de volgende beter zal worden.

Zijn geestdrift wordt op een aanstekelijke manier overgebracht door Johnny Depp, die al vaker een excentriekeling heeft neergezet in films van Burton. Woods cast en crew zijn al net zo kleurrijk als hijzelf. Zo is er de droogkomische homoseksueel Bunny Breckinridge (Bill Murray); een gothic filmpresentatrice met grote boezem, genaamd Vampira; en dommekracht Tor Johnson. Last but not least is er Martin Landau, die terecht een Oscar won voor zijn vertolking van filmlegende Bela Lugosi. Zijn personage en diens relatie met Ed Wood vormen het hart van de film. Wood loopt Lugosi op een zekere dag tegen het lijf, wanneer deze net een doodskist aan het “passen” is voor zijn rol als Dracula, en complimenteert hem: “U bent in het echt veel enger”. Hoewel Lugosi al over zijn top heen is, en al een tijd geen filmrol meer heeft gehad, beschouwt Wood hem nog steeds als grote ster. (Dit aspect van de film doet een beetje denken aan de film ‘Sunset Boulevard’ van Billy Wilder, waarin een vergeten filmster zich nog in haar succesperiode waant). Wood biedt hem een rolletje in zijn film aan, en de twee worden grote vrienden. Een vriendschap die Lugosi wel kan gebruiken, aangezien hij het moeilijk heeft en aan de drugs verslaafd is. Landau is werkelijk subliem in zijn vertolking. Lugosi’s Hongaarse accent weet hij goed te benaderen en hij geeft zijn personage een aandoenlijke melancholiek mee. Hij weet zo goed de aandacht naar zich toe te trekken, dat de film meteen wat van zijn kracht verliest wanneer hij wegvalt in de laatste akte van de film.

Gelukkig zijn Wood en zijn stijl van filmmaken interessant genoeg om te voorkomen dat de film vanaf dit punt te erg inzakt. De manier waarop hij de prestaties van zijn cast beoordeelt en ieder eerste shot meteen perfect vindt, de primitieve, platte look van zijn decors, de lachwekkende special effects: het houdt je allemaal geïnteresseerd als toeschouwer. Burton heeft kosten noch moeite gespaard om al deze elementen zo goed mogelijk te reproduceren.

Ed Wood had misschien een herkenbare stijl, Tim Burton heeft dit zeker. Hij heeft een eigen visuele flair en humor, zijn projecten hebben vaak iets fantasievols in zich, en zijn films eren doorgaans de menselijke verbeelding en de kunst van het verhalen vertellen. Ook gaan zijn films vaak over buitenbeentjes. Al deze elementen zijn in ‘Ed Wood’ aanwezig, waarbij de visuele stijl van de film veelzijdig is te noemen. Het is een getrouwe reproductie van Wood’s eigen methodes alsook, in de belichting en laaghoekige camerastandpunten, een hommage aan de klassieke horrorfilms. Deze impressionistische stijl is tenslotte ook meteen een uiting van Burtons eigen manier van filmen

Naast de luchtige aard van de film, zit er ook verrassende dramatiek in via de figuur van Bela Lugosi. Hoewel de film misschien wat meer aandacht had kunnen besteden aan de onderliggende motivaties en gedachtes van Ed Wood, is de film als vermakelijke en ontroerende hommage aan Wood en zijn films uiteindelijk uitstekend geslaagd.

Bart Rietvink

Waardering: 4

Bioscooprelease: 1 juni 1995