Everything Everywhere All at Once (2022)

Regie: Dan Kwan, Daniel Scheinert | 140 minuten | actie, avontuur, science fiction | Acteurs: Michelle Yeoh, Stephanie Hsu, Ke Huy Quan, James Hong, Jamie Lee Curtis, Jamie Lee Curtis, Jenny Slate, Harry Shum Jr., Biff Wiff, Sunita Mani, Aaron Lazar, Brian Le, Andy Le, Narayana Cabral, Chelsey Goldsmith, Craig Henningsen, Anthony Molinari, Dan Brown

Heb je er ooit weleens over nagedacht hoe je leven eruit zou zien als je andere keuzes had gemaakt? Zou je dan gelukkiger, succesvoller of invloedrijker geweest zijn? En zou er dan iets uit je werkelijke leven zijn dat je zou missen als je het niet zou hebben gehad? Het zijn vragen die Evelyn Wang (Michelle Yeoh), de hoofdpersoon in de knotsgekke en bomvolle maar briljante sciencefiction actiekomedie ‘Everything Everywhere All at Once’ (2021), krijgt voorgeschoteld. Wat als ze destijds naar haar vader geluisterd had en niet met de goedmoedige Waymond (Ke Huy Quan, Short Round uit ‘Indiana Jones and the Temple of Doom’ (1984), die na twintig jaar op geweldige wijze zijn comeback als acteur maakt) was getrouwd, niet vanuit China naar de Verenigde Staten was verhuisd en niet in een aftandse wasserij haar belastingpapieren op orde had hoeven maken. Als we Evelyn ontmoeten is ze de wanhoop nabij. Haar wasserette is op sterven na dood en ze hikt enorm tegen haar belastingaangifte aan – en dan vooral tegen het gesprek met de slonzige ‘belastinginspecteur from hell’ (een haast onherkenbare Jamie Lee Curtis) die haar aangifte moet beoordelen. Ondertussen dramt haar hoogbejaarde vader Gong Gong (de inmiddels 93-jarige James Hong) dat hij noedels wil en zeuren de klanten waar hun wasgoed gebleven is. Waymond wil haar dringend spreken over iets belangrijks (de kijker ziet dat hij echtscheidingspapieren bij zich heeft) en dochter Joy (Stephanie Hsu) probeert haar moeder zover te krijgen dat ze haar vriendinnetje Becky (Tallie Medel) eindelijk eens accepteert.

Tot zover de set-up van ‘Everything Everywhere All at Once’. Want pas wanneer Evelyn in de lift van het belastingkantoor door een alternatieve versie van haar echtgenoot wordt aangesproken, gaat het feest past echt beginnen. Deze ‘Alpha Waymond’ vertelt haar namelijk dat er ontelbare andere versies van Evelyn bestaan in ontelbare universums; met elke keuze die je maakt wordt een nieuw universum gecreëerd. De mensen uit het Alpha Universum, dat ooit geleid werd door Alpha Evelyn, ontwikkelde een technologie waarmee je tussen de verschillende alternatieve werkelijkheden kunt ‘hoppen’ (‘verse jumping’) en op die manier tijdelijk over de talenten kunt beschikken van die versie van jezelf. En die talenten heeft Evelyn hard nodig, want het multiversum wordt bedreigd door ene Jobu Topaki, die zo veel en zo vaak heeft gehopt tussen de universums dat haar geest is versplinterd waardoor ze alle alternatieve werkelijkheden allemaal tegelijk ervaart en beleeft. Ze heeft haar zinnen gezet op het verwoesten van het multiversum en Evelyn is de enige die haar kan stoppen.

Meer verklappen over de wegen die deze film bewandelt, zou zonde zijn. Je kunt je beter laten verrassen door de chaotische, wonderlijke, hysterische en vaak ook hilarische gekkigheid waar regisseursduo ‘Daniels’ – Dan Kwan en Daniel Scheinert – de kijker op trakteert. Zij toonden hun unieke creativiteit en fascinatie voor het absurde al eerder in ‘Swiss Army Man’ (2016), waarin Paul Dano bevriend raakt met een door Daniel Radcliffe (Harry Potter) gespeeld lijk (!). Dat ze spelen met meerdere invalshoeken en uitkomsten was te zien in de korte film ‘Possibilia’ (2014), een interactief liefdesverhaal dat zich afspeelt in het multiversum en in maar liefst zestien verschillende perspectieven getoond wordt. Expect the unexpected met deze mannen! Dat geldt ook voor ‘Everything Everywhere All at Once’, een film die zich niet in een hokje laat stoppen. Alle genres zijn in een deeltjesversneller gegooid, met als resultaat een wonderlijke mix die tegen alle verwachtingen in wérkt. Michelle Yeoh is het rustpunt in de chaos, ook al zit ze er constant middenin. We zien haar in haar alternatieve universums onder meer als kung-fu heldin van het witte doek, als geniale chefkok, als operazangeres in Beijing en er is zelfs een Evelyn die met worstjes in plaats van vingers probeert piano te spelen.

Maar tussen al die gekkigheid door blijft ze dezelfde vrouw die worstelt met de relaties in haar leven; met haar man, haar dochter en haar vader. Die vrouw die de som is van al die gemiste kansen bij elkaar, die genoegen neemt met beduidend minder dan ze waard is en die zo weinig plezier beleeft aan de mensen van wie ze houdt. Onder die laag van multiverse jumping, kung fu en een uitbundig uitgedoste Jobu Topaki heeft ‘Everything Everywhere All at Once’ dus ook een melancholieke kant, die misschien nog wel het meest tot uiting komt in de naar Wong Kar-Wai gemodelleerde alternatieve realiteit waarin Evelyn niet op Waymonds aanzoek ingaat en een grote filmster wordt, maar desondanks heimelijk verlangt naar een alternatieve versie van Waymond. En zo zijn er meer verwijzingen naar andere films, waaronder ‘The Matrix’ (1999) en ‘Ratatouille’ (2007). En hoe gaaf is het om Jamie Lee Curtis te zien als een universumhoppende feeks die als een professionele worstelaar het gevecht aangaat (ze blijkt gelukkig ook een lievere kant te hebben).

Maar het is toch vooral Yeoh die de show steelt, met in haar kielzog Quan en Hsu. Schijnbaar moeiteloos switcht ze van muizige wasserette-eigenares die geen idee heeft wat er allemaal aan de hand is, naar eersteklas kung fu baas in meesterlijk gechoreografeerde gevechtsscènes en het hele spectrum dat er tussenin zit. Met als rode draad altijd die zoektocht naar liefde, niet alleen voor de mensen om haar heen maar vooral ook voor zichzelf. De actrice mag alle rollen spelen die ze ooit speelde, eerst een voor een, en daarna allemaal tegelijk. Wat moet dat een feestje zijn geweest voor Yeoh. Voor Hsu, die sterk tegenspel biedt, moet dat ongetwijfeld ook zo hebben gevoeld: ze mag rond paraderen in overdadige outfits waar Björk een moord voor zou doen. En dan Quan als de sullige Waymond, ook hij mag heen en weer springen tussen de verschillende universums en daardoor steeds in de huid kruipen van verschillende versies van zijn personages. Maar in de kern blijft hij die zachtaardige goedzak die overal wiebeloogjes op plakt om er een vrolijkere boel van te maken.

Het meest bijzondere aan ‘Everything Everywhere All at Once’ is dat de Daniels uit de hysterische maar hilarische achtbaanrit die hun film is, oprechte emoties en een aantal universele waarheden weten te destilleren die een volkomen natuurlijke en geruststellende conclusie vormen. Zo groot als het hele concept van het multiversum is, en hoezeer de film ook alle kanten opschiet met zijn bagels, buttplugs en wasberen, de makers weten het toch weer terug te brengen naar die ene vrouw in haar wasserette die haar belastingaangifte moet invullen. Terug naar de emotionele kern van de zaak. Laat dat nou net de reden zijn dat deze knotsgekke film ons recht in het hart raakt. Nu al hét filmhoogtepunt van 2022!

Patricia Smagge

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 19 mei 2022
DVD- en blu-ray-release: 16 november 2022
4K UHD-release: 29 augustus 2023