Fish Tank (2009)
Regie: Andrea Arnold | 124 minuten | drama | Acteurs: Kate Jarvis, Kierston Wareing, Michael Fassbender, Rebecca Griffiths, Harry Treadaway, Jason Maza, Charlotte Collins, Jack Gordon, Sarah Counsell, Chelsea Chase, Brooke Hobby
Regisseur Andrea Arnold won al direct met haar eerste magnifieke speelfilm ‘Red Road’ prijzen en – laten we het oordeel maar direct geven – zet ook nu met ‘Fish Tank’ weer een geweldig stuk cinema neer. Pakte ‘Red Road’ je door het felle sociaalrealisme al bij de lurven, ‘Fish Tank’ grijpt je bij de strot en knijpt die bijna dicht.
Gefilmd in de stijl van bekende grootheden als Ken Loach en Mike Leigh, maar vooral toch ook met een heel eigen karakter, wordt hier weer een magistraal stuk Britse cinema neergezet. Het is uit het leven gegrepen: troosteloze huurflats, geestelijke armoede, verpauperde omgeving, mensen die hier niet aan kunnen ontsnappen en rauwe omgangsvormen die nodig zijn om je hier te kunnen handhaven. Toch hunkert in feite iedereen naar een beetje liefde en aandacht. De filmtitel is een verwijzing naar het isolement waarin de personages leven en het onvermogen aan hun omstandigheden te ontsnappen.
Het verhaal dat wordt verteld bestrijkt in feite niet meer dan een paar dagen uit het leven van Mia Williams (Katie Jarvis) die met haar moeder Joanne (Kierston Wareing) en zusje Tyler (Rebecca Griffiths) in een kleine, rommelige en lawaaiige galerijflat woont. Mia is vijftien, is van school getrapt, ligt met zichzelf en iedereen om zich heen overhoop. Zij droomt ervan om een professioneel danseres te worden, maar is eigenlijk niet goed genoeg. Moeder Joanne was eens jong en blond, maar vecht tegen de sporen van haar leeftijd. Ze verft haar haar, drinkt en rookt te veel en kleedt zich net even te uitdagend. Zij kan haar verval niet helemaal verhullen. Daarmee trekt ze de verkeerde vriendjes aan. Dochters Mia en Tyler hangen maar een beetje rond en maken hoofdzakelijk ruzie met elkaar en hun omgeving.
Dan komt Connor (Michael Fassbender), een nieuwe vriend en minnaar, in het leven van Joanne. Hij komt sympathiek en evenwichtig over en behandelt de twee dochters heel anders dan haar vorige vriendjes. Ondanks dat Mia en Tyler hem agressief afwerend benaderen, weet hij hun sympathie te winnen. Connor maakt met moeder en dochters een uitstapje, daar doen zij onverwachte dingen die hen een heel andere blik op elkaar geven.
Er zit al snel een duidelijk voelbare onderhuidse spanning tussen Mia en Connor. Als Connor haar een keer ziet dansen, weet hij Mia te overtuigen dat zij hierin verder moet gaan. Hij adviseert Mia met de muziekkeuze en wint haar vertrouwen. De aanvankelijke spanning tussen hen verandert in een affectieve houding, Mia wordt verliefd op Connor. Een onmogelijke situatie gaat ontstaan: zij is een tiener, hij een volwassen man. Zijn komst in het gezin brengt veel te weeg in de onderlinge verhoudingen en zal grote gevolgen hebben, uiteindelijk worden alle levens flink door elkaar geschud….
Katie Jarvis zet als debutante een fenomenale acteerprestatie neer. Haar agressieve, harde én haar kwetsbare kanten zijn zo sterk vertolkt dat het bijna onvoorstelbaar is dat hier een debutante aan het werk is. Michael Fassbender schitterde al als Bobby Sands in het IRA-drama ‘Hunger’ en in ‘Inglourious Basterds’ en weet ook in ‘Fish Tank’ het publiek te beroeren. Een magnifieke acteerprestatie, als kwalificatie ook van toepassing op de vertolking van de overige rollen.
Na het zien van deze film zal de liefhebber verlangend uitzien naar de volgende prent van regisseur Andrea Arnold. De stijl van filmen is subliem en het camerawerk magistraal. Het verhaal zit technisch sterk in elkaar, de bijna poëtische beeldtaal en het sterke sfeerbeeld dat wordt opgeroepen zijn overweldigend maar vooral ook geloofwaardig.
Alhoewel het als dramatisch gegeven wellicht gitzwart en loodzwaar overkomt is dit voor het totaal van de film geenszins het geval. Waar soms het felle hyperrealisme dominant aanwezig is, heeft de film ook een vorm van relativerende ‘lichtheid’ weten te bewaren door verrassende wendingen in het scenario en de overvloedig aanwezige zwarte humor. Een absolute must see!
Rob Veerman
Waardering: 4
Bioscooprelease: 22 oktober 2009
Speciale vertoning: Britain’s Brightest, De films van Andrea Arnold & Lynne Ramsay, Eye Film Instituut, 1 december 2023 — 3 januari 2024